Bugün işyerinde öğlen molasında oturduk Bilal ile sohbet ediyoruz. Konu konuyu açtı, bildiklerimiz hafızamızın içinde peşine taktıkları ile açığa çıktı. Bir anda konu yönetim sistemlerine geldi. Dünya o kadar büyük bir hızda değişiyor, gelişiyor ki, beraberinde getirdiği belirsizlikle başa çıkmanın tek yolu yeni bir yönetim sistemi oluşturmak.

İnsanoğlu hala gelişimini tamamlayamadı, sadece süreçler hızlandı. Gelişimin ve değişimin süresi kısaldı sadece. Avcı toplayıcı toplum sırasıyla, tarım toplumu, endüstriyel toplum ve bugün içinde bulunduğumuz bilgi toplumuna kadar ulaştık. Kısa bir süre sonra #TOPLUM5.0 ile tanışacağız. Kimilerine göre akıllı bir toplum olacak. Bence aklın bir parça ötesinde olacak. Tek ve düz bir akıl yetmeyecek. Süper insanlara ihtiyaç duyulacak. Endüstri toplumuna geçiş ile birlikte yönetim ihtiyacı ortaya çıktı. Sırasıyla tek tek bu yönetim biçimlerini sizlere anlatacağım.

Taylorizm, Fordizm, Toyotacılık, Esnek Üretim Sistemleri (FMS) ve Altı Sigma saha yönetim sistemlerinden en etkili olan ve kullanılanlardır:

1. Taylorizm:
   • Bilimsel yönetim ilkelerine dayalı bir üretim modelidir.
   • İş bölümü ve işçi uzmanlaşması üzerine odaklanır.
   • Standartlaştırılmış iş süreçlerini teşvik eder.
   • İşçi performansını ölçülebilir ve iyileştirilebilir kriterlerle değerlendirir.
2. Fordizm:
   • Taylorizmin üretim süreçlerine odaklanan bir uygulamasıdır.
   • Yüksek hacimli seri üretimi teşvik eder.
   • Üretim bandı ve montaj hattı gibi standartlaşmış üretim sistemlerini benimser.
   • Ekonomik olarak ucuz üretimi hedefler.
3. Toyotacılık:
   • Toyota Üretim Sistemi (TPS) ile ilişkilendirilir.
   • Atık azaltımı ve sürekli iyileştirme odaklıdır.
   • Esneklik ve verimlilik üzerinde durur.
   • “Just-in-Time” üretim ve “Kaizen” gibi kavramları içerir.
4. Esnek Üretim Sistemleri (FMS):
   • Üretim süreçlerinde otomasyon ve esnekliği bir araya getirir.
   • Otomatik tezgahlar ve robotlar gibi teknolojileri kullanarak üretim süreçlerini optimize eder.
   • Üretimdeki değişikliklere hızlı uyum sağlar.
5. Altı Sigma:
   • Kalite yönetimi metodolojisidir.
   • İş süreçlerindeki hataları ve varyansı azaltmayı hedefler.
   • DMAIC (Tanımla, Ölç, Analiz Et, İyileştir, Kontrol Et) metodolojisini kullanır.
   • İstatistiksel analiz ve veri odaklı karar verme üzerine kuruludur.

• Taylorizm ve Fordizm, daha hierarşik ve işçiye dayatılan bir yapıyı yansıtırken, Toyotacılık ve Esnek Üretim Sistemleri, işçi katılımını ve sürekli iyileştirmeyi teşvik eder.
• Altı Sigma ise belirli bir kalite odaklı yaklaşım sunar ve daha çok veri analizine dayanır.
• Taylorizm ve Fordizm, verimlilik ve düşük maliyet odaklıdır.
• Toyotacılık ve Esnek Üretim Sistemleri, hem verimlilik hem de kaliteyi ön planda tutar.
• Altı Sigma ise kalite ve süreç iyileştirmeye yöneliktir.
• Taylorizm ve Fordizm genellikle seri üretim endüstrilerinde kullanılırken, Toyotacılık ve Esnek Üretim Sistemleri, daha çok otomotiv ve diğer imalat sektörlerinde yaygındır.
• Altı Sigma ise birçok endüstride kalite yönetimi için kullanılabilir.
• Taylorizm ve Fordizm genellikle işçi sağlığı ve memnuniyetini ihmal edebilir.
• Toyotacılık ve Esnek Üretim Sistemleri, iş güvenliği ve çalışan memnuniyetine daha fazla önem verir.
• Altı Sigma da kaliteyi artırmak ve süreçleri optimize etmek için çalışan katılımını teşvik eder.
• Taylorizm ve Fordizm, seri üretimi hızlandırmak için tasarlanmıştır.
• Toyotacılık ve Esnek Üretim Sistemleri, üretim hızını artırmakla birlikte, esnekliği ve adaptasyonu da vurgular.
• Altı Sigma, süreçlerin hızını artırmak için kalite iyileştirmesiyle birlikte veri odaklı yaklaşır.
• FMS ve Altı Sigma, modern teknolojiyi (otomasyon, veri analizi vb.) daha fazla kullanırken, diğerleri daha geleneksel üretim yöntemlerine dayanır.
• Altı Sigma, sürekli kalite kontrolü ve iyileştirmeyi vurgular.
• Diğerleri de kaliteyi önemser ancak bu kadar sistemli ve veri odaklı bir yaklaşım sunmaz.
• Toyotacılık ve Esnek Üretim Sistemleri, atık azaltımı ve çevresel etkileri minimize etme konusunda daha duyarlıdır.
• Diğerleri ise bu konuya daha az odaklanır.
• FMS ve Toyotacılık, üretimdeki değişikliklere daha hızlı uyum sağlama konusunda daha esnek bir yapı sunar.
• Diğerleri daha katı ve standartlaşmış süreçlere dayanır.
• Daha modern yaklaşımlar olan Toyotacılık, Esnek Üretim Sistemleri ve Altı Sigma, rekabet gücünü artırma ve pazarlama stratejilerini iyileştirme konusunda daha etkilidir.

En çok sermaye gerektiren üretim sistemleri genellikle Taylorizm ve Fordizm’ dir. Bunun nedeni, bu sistemlerin büyük ölçekli ve standartlaşmış üretim hatlarını gerektirmesidir. Özellikle fabrika kurulumu, ekipman alımı ve sürekli üretim için büyük miktarda sermaye yatırımı gerektirirler. Diğer yandan, Toyotacılık ve Esnek Üretim Sistemleri, daha esnek ve otomatik sistemler olmalarına rağmen, yine de otomasyon ve teknoloji gerektirdiğinden önemli bir sermaye gereksinimi vardır, ancak Taylorizm ve Fordizm kadar değil. Altı Sigma ise daha çok kalite iyileştirmesi ve süreç optimizasyonu üzerine odaklandığı için, üretim sistemlerine kıyasla daha düşük bir sermaye gereksinimine sahiptir.

Her üretim sisteminin kendine özgü zayıf yönleri vardır. İşte bu sistemlerin temel hatalarının bazıları:

1. Taylorizm ve Fordizm:
   • İnsan unsuru ihmal edilir: Bu sistemler, işçileri sadece birer üretim faktörü olarak görme eğilimindedir ve insanın duyguları, motivasyonu ve yaratıcılığı göz ardı edilir.
   • Monotonluk ve motivasyon kaybı: İşlerin standartlaştırılması ve tekrar eden işlerin yoğunluğu, işçilerde motivasyon kaybına ve monotonluğa yol açabilir.
   • Esnekliğin eksikliği: Bu sistemlerde üretim hatları genellikle sabit ve değişime kapalıdır, bu da pazara hızlı bir şekilde uyum sağlamayı zorlaştırabilir.
2. Toyotacılık ve Esnek Üretim Sistemleri (FMS):
   • Yüksek teknolojiye bağımlılık: Otomasyon ve karmaşık üretim sistemleri, yüksek teknolojiye ve sürekli bakım gereksinimine bağımlıdır. Teknolojik arızalar veya bakım gereksinimleri, üretim sürekliliğini olumsuz etkileyebilir.
   • İşçi becerilerinde azalma: Otomasyonun artmasıyla, işçilerin belirli beceri düzeylerine olan ihtiyaç azalabilir, bu da iş gücü piyasasında belirli becerilere sahip işçilerin işsiz kalmasına neden olabilir.
   • Yatırım maliyetleri: FMS gibi esnek üretim sistemleri, karmaşık makineler, yazılımlar ve süreçler gerektirir, bu da kurulum ve bakım için yüksek yatırım maliyetleri anlamına gelebilir.
3. Altı Sigma:
   • Aşırı veri odaklılık: Altı Sigma, veriye dayalı karar verme sürecine odaklanır ve bazen bu, gerçek dünya karmaşıklığını göz ardı edebilir. Bazı durumlarda, gerçek dünya uygulamalarında kullanılan veri setlerinin sınırlı olması veya eksik olması sorunlara yol açabilir.
   • Yavaş uygulama süreci: DMAIC (Tanımla, Ölç, Analiz Et, İyileştir, Kontrol Et) metodolojisinin karmaşıklığı ve uzun süreçleri, yenilikçi veya hızlı değişen pazarlarda adaptasyonu zorlaştırabilir.
   • İnsan faktörünün ihmal edilmesi: Altı Sigma, genellikle veri ve süreçler üzerinde yoğunlaşır ve insan faktörünü önemsizleştirir. Ancak, çalışan katılımı ve motivasyonunun süreç başarısında kritik olduğu unutulmamalıdır.

Fayol ve Weber’in yönetim kuramları, modern endüstriyel üretim sistemlerinin gelişiminde ve yönetim anlayışlarının şekillenmesinde büyük etkilere sahiptir. Bu kuramlar, işletme yönetimi, organizasyonel yapı ve iş süreçleri üzerinde derinlemesine düşünmeyi ve yönetimi bilimsel bir temele oturtmayı amaçlar. İşte bu kuramların modern üretim sistemlerine etkileri:

1. Fayol’un Yönetim İlkeleri:
   • İşlevsel Yönetim: Fayol, yönetimi beş işlevsel alan olarak tanımlar: planlama, organize etme, komuta etme, koordine etme ve kontrol etme. Bu işlevler, modern üretim sistemlerinin yönetim süreçlerini ve organizasyonel yapılarını şekillendirmede temel bir rol oynar.
   • Otorite ve Sorumluluk: Fayol, otoritenin ve sorumluluğun belirlenmesi gerektiğini savunur. Bu, modern üretim sistemlerinde hiyerarşik yapıların oluşmasına ve işlevsel bir organizasyonun oluşturulmasına yol açar.
   • Disiplin ve Birlik: Fayol, işletmede disiplinin ve birliğin önemini vurgular. Bu, üretim süreçlerinin düzenli ve koordineli bir şekilde yürütülmesini sağlar.
   • Esneklik ve İyileştirme: Fayol’un “Esneklik İlkesi”, modern üretim sistemlerinde esnekliği teşvik eder. Sürekli iyileştirme ve adaptasyon, modern üretim sistemlerinin temel bir özelliğidir ve bu, Fayol’un yönetim ilkelerinin bir yansıması olabilir.
2. Weber’in Bürokratik Yönetim Kuramı:
   • Rasyonellik ve Hiyerarşi: Weber’in bürokratik yönetim kuramı, işletmelerde rasyonellik ve hiyerarşik yapıyı vurgular. Bu, modern üretim sistemlerinin karmaşık yapılarını ve net rolleri tanımlayan bir hiyerarşiyi destekler.
   • Formalizasyon ve Standartlaştırma: Bürokratik yapılar, formalizasyon ve standartlaştırmaya dayanır. Bu, üretim süreçlerinin belirlenmiş prosedürlere ve standartlara göre yürütülmesini sağlar, ki bu da özellikle Taylorizm ve Fordizm gibi sistemlerde önemli bir rol oynar.
   • Yetki ve Kontrol: Bürokratik sistemler, yetki ve kontrolün merkeziyetçi bir şekilde tanımlandığı bir yapıyı destekler. Bu, üretim süreçlerinin yönetilmesi ve denetlenmesi için etkili bir çerçeve sağlar.
   • Uzmanlaşma ve İş Bölümü: Bürokratik yapılar, iş bölümünü ve uzmanlaşmayı teşvik eder. Bu da, Taylorizm ve Fordizm gibi sistemlerdeki iş bölümü ve uzmanlaşma prensiplerine uygun düşer.

Fayol ve Weber’in yönetim kuramları, modern üretim sistemlerinin yönetiminde ve organizasyonel yapılarının oluşturulmasında belirleyici bir rol oynamıştır. Bu kuramların prensipleri, günümüzde bile birçok endüstride yönetim uygulamalarını şekillendirmeye devam etmektedir.

“Hayatta kalma ön yargısı” (survivorship bias), genellikle başarıya ulaşmış olanların deneyimlerine dayanarak genellemeler yapmayı ve başarının ardında yatan nedenleri yanlış anlamayı ifade eder. Bu ön yargı, belirli bir grubun başarısını analiz ederken başarısız olanları göz ardı etmekten kaynaklanır. Ancak, bu ön yargıyı dikkate alarak üretim sistemlerinde başarıya ulaşmak için şu üç altın kural geçerli olabilir:

1. Çoklu Senaryo Planlaması:
   • Sadece başarı öykülerine değil, başarısızlık öykülerine de odaklanın: Sadece başarı öykülerini incelemek, gerçek dünyada karşılaşabileceğiniz olası sorunları ve hataları göz ardı etmenize neden olabilir. Bu nedenle, hem başarı hem de başarısızlık öykülerini inceleyerek, çeşitli senaryolara karşı hazırlıklı olun.
   • Riskleri ve belirsizlikleri değerlendirin: Hayatta kalma ön yargısının etkisini azaltmak için, olası riskleri ve belirsizlikleri göz önünde bulundurun. Planlarınızı, her senaryoya uyum sağlayacak şekilde esnek tutun ve sürekli olarak risk değerlendirmesi yapın.
2. Çalışan Katılımı ve Geri Bildirim:
   • İşçilerin deneyimlerinden ve geri bildirimlerinden yararlanın: Çalışanlarınızın işyerindeki deneyimlerini ve görüşlerini dinleyin. Onların bakış açıları, üretim süreçlerinin iyileştirilmesinde ve olası sorunların belirlenmesinde son derece değerlidir. Hem başarı hem de başarısızlık hikayelerinden öğrenin ve işçilerinizi süreçlerin iyileştirilmesine aktif olarak dahil edin.
3. Sürekli İyileştirme ve Adaptasyon:
   • Esneklik ve sürekli iyileştirme odaklı olun: Üretim sistemlerinizde esneklik ve sürekli iyileştirme kültürünü teşvik edin. Başarı veya başarısızlık yaşandığında, süreçlerinizi değerlendirin ve uyum sağlayın. Pazar koşulları ve müşteri talepleri değiştikçe, üretim süreçlerinizi ve stratejilerinizi güncelleyin ve adapte edin.

Bu altın kurallar, hayatta kalma ön yargısını azaltarak üretim sistemlerinizin daha sağlam ve sürdürülebilir olmasını sağlayabilir. Her zaman başarı öykülerini değil, başarısızlık öykülerini de dikkate alarak, daha dengeli ve etkili bir karar verme süreci oluşturabilirsiniz.

Bugün yeni bir üretim yönetim sistemi ile karşı karşıyayız. Tesla Modeli Saha Yönetim Sistemi.

Tesla’nın üretim yönetim sistemi, otomotiv endüstrisinde yenilikçi ve dönüştürücü bir yaklaşım sergiler. Tesla’nın üretim modeli, geleneksel otomotiv üretiminden farklıdır ve bir dizi benzersiz özelliği içerir. İşte Tesla’nın üretim yönetim sisteminin ana hatları:

1. Dikey Entegrasyon ve Fabrika Otomasyonu:
   • Tesla, üretim süreçlerinin çoğunu kendi bünyesinde tutar ve dikey entegrasyonu benimser. Bu, üretim sürecini daha fazla kontrol etmelerini ve esnekliği artırmalarını sağlar.
   • Fabrika otomasyonu, Tesla’nın üretim tesislerinin merkezinde yer alır. Otomasyon, üretim süreçlerini optimize etmeye ve verimliliği artırmaya yardımcı olur.
2. Esneklik ve Modülerlik:
   • Tesla’nın üretim sistemi, esneklik ve modülerlik üzerine kuruludur. Bu, üretim hatlarının hızla değişen taleplere ve yeni teknolojilere uyum sağlamasını sağlar.
   • Modüler tasarım, farklı araç modellerinin aynı üretim hattında kolayca üretilmesini sağlar.
3. Dijital Teknoloji ve Veri Analitiği:
   • Tesla’nın üretim sistemi, dijital teknoloji ve veri analitiğine dayanır. Gerçek zamanlı veri analizi ve izleme, üretim süreçlerinin optimize edilmesine ve hataların hızla tanımlanmasına olanak tanır.
   • Endüstri 4.0 prensiplerine dayanan dijital üretim teknolojileri, Tesla’nın üretim süreçlerini geleceğe yönelik şekillendirir.
4. Yenilikçi Üretim Teknolojileri:
   • Tesla, üretimde yenilikçi teknolojilere yatırım yapar. Örneğin, Gigafactory’deki pil üretim teknolojileri, otomotiv endüstrisinde bir devrim yaratmıştır.
   • 3D baskı gibi ileri üretim teknikleri, parça üretimini hızlandırır ve maliyetleri düşürür.
5. Çevre ve Sürdürülebilirlik Odaklılık:
   • Tesla’nın üretim sistemi, çevre ve sürdürülebilirlik odaklıdır. Elektrikli araç üretimi ve yenilenebilir enerji kaynakları kullanımı, Tesla’nın çevresel etkisini azaltmaya yönelik bir taahhüttür.
   • Geri dönüşümlü malzemelerin kullanımı ve atık azaltımı da Tesla’nın üretim süreçlerinde önemli bir rol oynar.
6. Müşteri Geri Bildirimine Dayalı Sürekli İyileştirme:
   • Tesla, müşteri geri bildirimlerini sürekli olarak değerlendirir ve ürünlerini ve üretim süreçlerini bu geri bildirimlere göre iyileştirir.
   • Agile yönetim prensiplerine dayanan bu yaklaşım, Tesla’nın ürünlerini ve üretim sistemlerini hızla adapte etmesine olanak tanır.

Tesla’nın üretim yönetim sistemi, geleneksel otomotiv endüstrisine kıyasla daha yenilikçi, esnek ve çevre dostu bir yaklaşım sergiler. Sürekli teknolojik yenilikler ve müşteri odaklılık, Tesla’nın üretim süreçlerini ve ürünlerini sürekli olarak geliştirmesini sağlar. Fakat bu saha yönetim sisteminin yeni topluma uyum sağlayacağını düşünmüyorum.

Ben yeni bir modele ihtiyaç olacağına eminim. Odağında insan olan belirsizlikle hızla mücadele eden bir sistem olacak bu. Örnek dünkü personel bölümü bugün yerini insan kaynağına bıraktı. Personeli takip eden sıradan memurlar yerini önce hukuk fakültesi mezunları aldı, daha sonra ihtiyaçlar doğrultusunda mühendislik disiplini alanlar bu bölümde çalışmaya başladılar, bugünlerde psikoloji disiplini almış olanlara daha çok ihtiyaç duyuluyor. oysa benim düşündüğüm model de personel ve insan kaynakları bölümünde çalışanlarda üç disiplinin de aynı kişi de toplanmış olması beklenecek. Güvenilirlik mühendisleri olacak, üretim, kalite ve bakım disiplini almış veri analizi yapan mühendisler.

Ben bu yeni modele ODIN Saha Yönetim Sistemi diyorum.

ODİN Üretim Modeli’nin temelinde insan odaklı ve hızla değişen taleplere uyum sağlayabilen bir sistem yatıyor. İşte bu modele ilişkin 5 altın kural:

1. Çok Yönlü Yeteneklerle Donatılmış Ekip Üyeleri:
   • ODİN modelinde, ekip üyeleri çeşitli disiplinlerden gelen yeteneklere sahip olmalıdır. Bu, değişen ihtiyaçlara hızlı bir şekilde adapte olmalarını sağlar. Bir kişi hem insan kaynakları yönetimi, hem de mühendislik veya psikoloji gibi farklı alanlarda uzmanlaşmış olabilir.
2. Esneklik ve Hızlı Adaptasyon Yeteneği:
   • ODİN modeli, değişen taleplere ve koşullara hızlı bir şekilde adapte olabilme yeteneği üzerine kurulmuştur. Ekip üyeleri, esneklik ve çeviklikle hareket ederek, yeni gereksinimlere hızlıca uyum sağlamalıdır.
3. Veri Odaklı ve Analitik Yaklaşım:
   • Model, veri analizi ve bilgi yönetimi üzerine odaklanmalıdır. Güvenilirlik, üretim, kalite ve bakım gibi farklı disiplinlerden gelen veriler, doğru bir şekilde analiz edilerek karar verme sürecine rehberlik etmelidir.
4. Sürekli Öğrenme ve Gelişim Kültürü:
   • ODİN modelinde, sürekli öğrenme ve gelişim teşvik edilmelidir. Ekip üyeleri, yeni beceriler kazanmak, bilgiyi paylaşmak ve birbirlerinden öğrenmek için sürekli bir ortamda bulunmalıdır.
5. İletişim ve İşbirliği:
   • Model, güçlü iletişim ve işbirliği üzerine inşa edilmelidir. Ekip üyeleri, farklı disiplinlerden gelen insanlarla etkili bir şekilde iletişim kurmalı ve birlikte çalışarak ortak hedeflere ulaşmalıdır.

Bu altın kurallar, ODİN Saha Yönetim Modeli’nin başarılı bir şekilde uygulanmasını sağlayabilir. İnsan kaynakları ve üretim süreçlerinin entegrasyonunu sağlamak, hızla değişen iş dünyasında rekabet avantajı elde etmek için önemli bir adımdır.

ODİN Saha Yönetim Modeli, değişen taleplere hızlıca adapte olabilen, çok yönlü yeteneklere sahip ekiplerin esneklik ve verimlilikle çalıştığı bir sistemdir. Bu model, güçlü iletişim ve sürekli öğrenme kültürüyle desteklenerek, işbirliği ve veri odaklı yaklaşımıyla dikkat çeker. Geleneksel üretim sistemlerinden farklı olarak, ODİN modeli insan odaklı bir yaklaşım sunar ve hızla değişen iş dünyasında rekabet avantajı sağlar.