Bir Kelime, Bir Bilim Dalını Nasıl Saptırır?
Bilim, doğru kavramlar üzerine kurulur. Bir terimin anlamı kaydığında, sadece dil değil, o alandaki bilgi ve uygulamalar da kayar. Forensic Engineering örneği, bu sık rastlanan ama çoğu zaman fark edilmeyen bir problemin çarpıcı bir göstergesidir.

“Forensic Engineering” şeklinde yerleşmiş teknik bir kavramı, “adli mühendislik” olarak tercüme etmek, yalnızca bir kelime hatası değildir. Bu yanlış tercüme, bir bütün disiplini yanlış anlama, yanlış uygulama ve yanlış öğretmeye yol açar.
“Adli” Algısının Sınırlayıcı Etkisi
Adli kelimesi, suçla, mahkemelerle, ceza soruşturmalarıyla bağdaştırılır. Bu nedenle “adli mühendislik” dendiğinde, toplumun aklına gelen ilk şeyler kaza incelemeleri, suç olayları veya bilirkişilik hizmetleri olur.

Oysa Forensic Engineering, yalnızca bir kazayı açıklamak değil; kök neden analizi yaparak hatalı tasarımların, kusurlu malzemelerin veya yetersiz üretim süreçlerinin sistematik tespitiyle ilgilenir. O yüzden benim önerim Forensic Engineering kelimesi “BÜTÜNSEL MÜHENDİSLİK” olarak çevirilmelidir. Bu tanımda kullanmak doğru bir algı da oluşturur.
Eğitimde ve Akademide Yanlış Kavramın Etkisi
Bir terimin yanlış öğretilmesi, yeni kuşak mühendislerin kavramları hatalı anlamasına neden olur. Yanlış bir çeviri, yalnızca anlamı saptırmaz; bazen hayat kurtaracak bir bilgiyi de görünmez yapar. Bugün birçok üniversite mühendislik bölümü, “adli mühendislik” derslerini sadece kaza sonrası analiz odaklı verirken, önleyici sistem tasarımı, üretkenlik artırımı ve sürekli iyileştirme gibi hayati boyutları göz ardı ediyor.

Bu eksiklik, mezunların endüstride yalnızca reaktif (tepki veren) bir yaklaşım benimsemesine yol açıyor. Halbuki modern endüstri, proaktif (önleyici) uzmanlara ihtiyaç duyuyor.
Endüstride Yanlış Anlamanın Maliyeti
Yanlış anlaşılan Forensic Engineering, şirketlerin sadece olaydan sonra müdahale etmesine neden olur. Makinalarda arıza olduğunda neden araştırılmaz, aynı tip hataların tekrarlaması sorgulanmaz, bakım ve iyileştirme planları geliştirilmez.

Bu durum, üretim kayıplarına, kalite düşüşüne, müşteri memnuniyetsizliğine ve uzun vadede ciddi finansal zararlara yol açar.
Forensic Engineering’in TPM Felsefesiyle Doğru Anlaşılmasının Gücü
Doğru bir Forensic Engineering anlayışı:

• Kök neden analizi yaparak sorunların kaynağına iner,
• Tasarım aşamasında riskleri ortadan kaldırır,
• Bakım süreçlerini optimize eder,
• Sistemlerin ömrünü uzatır,
• Operasyonel verimliliği artırır.

Toyota’nın Toplam Üretken Bakım (TPM) modeli de aynı ilkeye dayanır: Sorun çıkınca müdahale etmek değil, sorun daha çıkmadan sistemi öğrenmek ve geliştirmek.
Bir Çeviri Hatasının Gerçek Bedeli
“Adli mühendislik” tabiri, Forensic Engineering’in bilimsel ve endüstriyel boyutunu daraltıyor. Bu sadece akademik bir sorun değil; üretim hatalarının artması, kalite problemleri, finansal kayıplar ve bazen insan hayatı kaybı gibi sonuçları da beraberinde getiriyor.

Bilimde, kavramları doğru anlamak hayati önem taşır. Forensic Engineering gibi kritik bir disiplini doğru kavramak, sadece bireysel bilgi değil, toplumsal ilerleme meselesidir.