Bir gün üretim müdürü elinde bir grafikle geldi: “Verimlilik son iki haftada yüzde 12 düştü.” Panik odasında alarm çaldı. Hemen öneriler gelmeye başladı:

• “Makine parkurunu yenileyelim.”
• “Hedef primlerini gözden geçirelim.”
• “Operatörlere yeniden eğitim verelim.”

Ama biri çıkıp sadece şunu sordu: “Neden düştü?”

İşte bu soruyla başlıyor gerçek analiz.

“5 Neden” yaklaşımı, Toyota üretim sisteminin temel taşlarından biridir. Görünen sorunun ardındaki gerçek nedeni bulmak için aynı soruyu beş kez sormayı önerir. Bu beş neden illa ki beşle sınırlı değildir. Önemli olan, semptomdan kopup derine inene kadar sormaya devam etmektir.

Gerçek Bir Örnek:

Semptom: Montaj hattında ürünler yanlış etiketlenmiş olarak sevkiyata gidiyor.

1. Neden? Çünkü etiketleme sırasında operatör yanlış ürün kodunu girmiş.

2. Neden? Çünkü ürün kodlarını manuel olarak girmek zorunda.

3. Neden? Çünkü sistemde barkod otomasyonu yok.

4. Neden? Çünkü barkod cihazı yıllar önce bozulmuş ama yedek alınmamış.

5. Neden? Çünkü bakım bütçesi yıllardır kısılıyor ve öncelik kritik makinelerde.

Gerçek problem ne? Operatör değil. Sistemsizlik.

İşte bu basit ama güçlü yöntem, sorumluyu değil, nedeni bulmamızı sağlar. İnsanları suçlamak kolaydır. Oysa 5 Neden yöntemiyle suç değil, sebep ararız.

Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Her sorunun tek bir nedeni olmayabilir. Yine de dominant kök nedene ulaşmak mümkündür.
• Bu yöntem ezbere değil, gözlemle ve sağlıklı veriyle yapılmalıdır.
• Soru sormak cesaret ister. Cevaplar bazen rahatsız edicidir. Ama kök neden oradadır.

5 Neden, sadece bir analiz aracı değildir. Bir kültürdür. Sorgulayan, yüzleşen ve çözüm için derine inen bir kültür.

Bir sonraki yazıda Balık Kılçığına geçmeden önce kendinize sorun:

Bugün hangi sorun için kaç kez “neden?” dediniz?