Sorunların çözümünde çoğu zaman eksik olan şey, yöntem değil sorudur. Yanlış sorular, doğru yöntemleri bile boşa çıkarır.

Ve kurumsal hayatta bu en çok duyulan sorudur: “Kim yaptı?”

Bu sorunun ardında suçlama yatar, savunma doğurur. Ama “neden oldu?” diye sorduğunuzda, zihinsel kapılar açılır.

Sorgulama kültürü, hatayı büyütmek değil, anlayışla çözüm bulmayı amaçlayan bir düşünce disiplinidir. Ancak bunun oluşması için sadece analiz aracı değil, insan ilişkisi gerekir.

Gerçek Bir Hikâye: Usta’nın Cümlesi

Bir bakım ekibinde sık sık yanlış müdahale yaşanıyordu. Yeni gelen teknisyenler arızaya giriyor, parça değiştiriyor ama sorun geçmiyordu. Sonra ustabaşı her seferinde aynı şeyi yaptı: hiçbir şey söylemeden sadece şunu sordu:

“Emin misin?”

Ve sonra ekledi: “Bunu neden yapıyorsun?”

Bu soru, teknisyenlerin birbirini sorgulamasına değil, kendilerini düşünmeye başlamalarına neden oldu. Bir ay içinde tekrar eden hata oranı yüzde 60 azaldı. Çünkü kimse artık ezberle değil, anlayarak hareket etmeye başladı.

Doğru Soruların Gücü

• Neden bu oldu?
• Ne zaman başlamıştı?
• Daha önce de yaşandı mı?
• Kime değil, neye bağlı?
• Ben olsaydım ne yapardım?

Bu sorular yargı değil, keşif içerir. Ve bir işletmede sorgulama kültürü varsa, sorunlar korkulacak değil, çözülecek şeyler haline gelir.

Kültür Nasıl İnşa Edilir?

• Eleştirmek yerine dinlemekle.
• Suçlamak yerine soru sormakla.
• Ezber yerine anlayış üretmekle.
• Müdahale yerine rehberlik etmekle.

Sorgulama kültürü, cesaretle ve saygıyla birlikte büyür. Kök nedenleri görmek isteyen her ekip, önce kendi düşünme tarzını sorgulamak zorundadır.

Bir sonraki bölümde semptomla savaşmak yerine, sistemsel çözüm kurmanın yollarını konuşacağız. Ama önce kendinize şu soruyu sorun:

Bugün hangi soruyu sormayı unuttunuz? Ve o soru sorulsaydı ne değişirdi?