Absürd hikâyelerin ardındaki yönetim derslerini ciddiye alıyor, Squeeze tekniğiyle yeniden yorumluyoruz. Karar alma süreçlerine hem mizahi hem stratejik bir mercek tutmaya hazır mısınız?
VUCA dünyasında yaşamak artık yalnızca yöneticilerin değil, hepimizin meselesi. Değişkenlik, belirsizlik, karmaşıklık ve muğlaklık hayatın neredeyse her alanına sirayet etmiş durumda. Böyle bir ortamda düşünmek, karar vermek ve hatta gülmek bile zor. Peki ya bu üç eylemi bir araya getirsek? Elinizdeki yazı tam da bunu yapıyor: Mizahi öykülerle ciddi karar tekniklerini buluşturuyor. Absürd görünen hikâyeleri yeniden çerçeveleyip “squeeze tekniği” ile netlik arıyoruz. Çünkü bazen bir hindinin ağaca çıkma hikâyesi, Harvard Business Review’da okuduğumuz yazılardan daha öğretici olabilir.
Squeeze Tekniği: Belirsizlikte Düşünmenin Yeni Yolu
Bu makale, VUCA (Volatility, Uncertainty, Complexity, Ambiguity) dünyasında karar alma ve düşünme süreçlerine yönelik alternatif bir yaklaşım olarak “squeeze tekniği”ni tanıtmaktadır. Söz konusu teknik; sorunu daraltma, uç senaryoları değerlendirme, sezgi ve akıl dengesini kurma ve esnek geri bildirim döngülerini kullanma ilkelerine dayanmaktadır. Makalede bu teknik kavramsal olarak ele alınmış, çok çeşitli sektörlerden örneklerle uygulama biçimleri gösterilmiştir. Ayrıca mizahi unsurlar barındıran “Management Lessons” başlıklı eğitsel öyküler, squeeze tekniği çerçevesinde yeniden yorumlanarak hem didaktik hem de eleştirel bir bakış sunulmuştur. Squeeze, yalnızca bir karar modeli değil, aynı zamanda bir düşünsel disiplin olarak önerilmektedir.
#VUCA, #karar verme, #squeeze tekniği, #belirsizlik, #düşünme sistemleri, #sezgi, #akıl, #mizah, #yönetim
Mizah Yoluyla Derinlik: Management Lessons Üzerinden Squeeze Yorumları
Yönetim pratiğinde kullanılan hikâye ve metaforlar, karmaşık sistemleri basitleştirme açısından güçlü araçlardır. “Management Lessons” başlıklı sunumda yer alan dört ayrı hikâye, ilk bakışta kaba ve absürd gibi görünse de, squeeze tekniğinin dört ilkesine çarpıcı biçimde karşılık gelir. Bu bölümde, her hikâyeyi squeeze çerçevesinde yeniden yorumluyoruz.
1. Ağacın Tepesine Çıkmak: Kısa Vadeli Enerji, Uzun Vadeli Risk
“Bok yemek sizi en üste çıkarabilir ama orada tutamaz.”
Bu hikâyede, bir hindinin enerji kaynağı olarak başkalarının dışkısını yemesiyle yükselişe geçmesi, kısa vadeli kazanımların uzun vadeli sürdürülebilirlikten farklı olduğunu gösterir.
Squeeze Yorumu:
- Uç senaryo farkındalığı: Bu durumda hindi en iyi ihtimalle ağacın tepesine çıkar, en kötü ihtimalle vurulur. Squeeze tekniği, kısa vadeli çözümün uzun vadeli sonuçlarını hesaba katmayı önerir.
- Sezgi ve akıl dengesi: Hayatta kalma içgüdüsü sezgisel olarak enerjiye yönelir; fakat akıl devrede olsaydı bu yükselişin sürdürülemez olduğunu fark ederdi.
2. Göt Müdür Olur mu? Güç Dinamikleri ve Tıkanıklık Analizi
“Müdür olmak için beyne sahip olmanız gerekmez. Herhangi bir göt bunu yapabilir.”
Bu hikâye, sistemdeki bir “tıkanıklık” unsurunun tüm süreci kontrol etme gücünü nasıl ele geçirebileceğini gösterir.
Squeeze Yorumu:
- Daraltılmış odak: Vücut sistemi içindeki karar merkezinin yeniden tanımlanması, sürecin darboğazını (burada fiziksel anlamda tıkanma) önceliklendirmeyi gerektirir.
- Geri bildirim döngüsü: Vücut organları ancak sistem tıkandığında müdahale eder. Squeeze burada erken uyarı sistemlerinin eksikliğine işaret eder.
3. Kuş, Dışkı ve Kedi: Karmaşada Kim Dost, Kim Düşman?
“Üzerinize bok atan herkes düşmanınız değildir. Sizi boktan kurtaran herkes dostunuz değildir.”
Bu hikâye, belirsiz durumlarda görüngüye göre değil bağlama göre karar verilmesi gerektiğini anlatır.
Squeeze Yorumu:
- Sezgiyle karar tuzağı: Kuş, sıcaklıkla rahatlar ve güvende olduğunu zanneder. Sezgisel konfor hissi aklın devreye girmesini engeller.
- Uç senaryolarla karar kontrolü: Her yardım zararlı, her kötülük faydasız değildir. Squeeze tekniği, bu tip karışık durumlarda çoklu perspektif gerekliliğini vurgular.
4. Boş Boş Oturmak: Yüksek Pozisyon = Etkinlik mi?
“Boş boş durmak için çok çok yüksekte oturuyor olmanız gerekir.”
Bu hikâye, otorite ve görünürlük arasındaki boşluğu mizahi şekilde vurgular. Pozisyon sahibi olmakla değer yaratmak aynı şey değildir.
Squeeze Yorumu:
- Sorunu daraltma: Squeeze bu gibi durumlarda karar verme yetkisini değil, kararın etkisini önceliklendirir. Etkisiz ama görünür pozisyonlar yeniden değerlendirilmeli.
- Geri bildirim döngüsü: Yüksek konumda olanın sorumluluğu yoksa sistem geribildirim üretmez, sistem tıkanır.
Ciddiyet ile Mizah Arasında Karar Disiplini
Squeeze tekniği, yönetim gibi ciddi alanlarda mizahın gücünü hafife almaz. Mizahi hikâyeler, yoğun kavramsal modelleri sadeleştirerek anlaşılabilir kılar. “Management Lessons” sunumunda yer alan her bir öykü, doğru çerçeveyle değerlendirildiğinde karar bilimi açısından güçlü çıkarımlar içerir. Squeeze tekniği, bu gibi içerikleri yeniden anlamlandırmak için de kullanılabilir: Ne izlediğimizi anlamak için değil, ne anladığımızı düşünmek için.
Siz bu hikâyelerden ne anladınız? Kendi “squeeze” yorumlarınızı ya da farklı hikâyeleri yorumlamak isterseniz yorumlarda paylaşın. Belki birlikte yeni bir karar disiplini inşa ederiz.
Kaynakça
- Johansen, B. (2009). Leaders Make the Future: Ten New Leadership Skills for an Uncertain World. Berrett-Koehler Publishers.
- Sigmund, K. (2017). Exact Thinking in Demented Times: The Vienna Circle and the Epic Quest for the Foundations of Science. Basic Books.
- Taleb, N. N. (2007). The Black Swan: The Impact of the Highly Improbable. Random House.
- Snowden, D., & Boone, M. (2007). A Leader’s Framework for Decision Making. Harvard Business Review, 85(11), 68–76.
- Goldratt, E. M. (1990). Theory of Constraints. North River Press.
- Kahneman, D. (2011). Thinking, Fast and Slow. Farrar, Straus and Giroux.
- Mintzberg, H. (1994). The Rise and Fall of Strategic Planning. Free Press.
- “Management Lessons” sunumu (anonim, mizahi öğretici içerik)
okandinc 