Yağmuru Boşa Harcamayan Şehir

Almanya su sıkıntısı çeken bir ülke değil. Ama bu, geleceği düşünerek sürdürülebilir adımlar atmasına engel olmuyor. Bremen, bu konuda örnek bir şehir. Özellikle yağmur suyunu akıllıca kullanma yöntemleri ve evlerde su tasarrufu sağlayan ekonomik teşvikleriyle dikkat çekiyor. Sadece suyu korumakla kalmıyorlar, aynı zamanda kanalizasyon sistemine yük binmesini önlüyorlar ve doğaya daha yakın bir su döngüsü kuruyorlar.

 Ek Not: Almanya’da çevresel projelerde “doğa ile uyum” fikri önemlidir. Bremen de bu anlayışla, hem teknik hem de ekolojik çözümler geliştiriyor.

 Nasıl Çalışıyor?

Bremen’de uygulanan sistem oldukça mantıklı: Yağmur suyunu toplayarak hem şebeke suyunun hem de kanalizasyonun yükünü azaltıyorlar. Bu sistemde yağmur suyunu kullanan ev sahipleri hem çevreye katkı sağlıyor hem de daha az su faturası ödüyor.

 Ücretlendirme ve Geri Ödeme Sistemi

Eskiden Almanya’da suyla ilgili belediye ücretleri tek kalemdi. Ancak yeni uygulamalarla yağmur suyu için ayrı ücretlendirme getirildi. Bremen de bu fırsatı değerlendirerek, binanın etrafındaki geçirimsiz yüzeyin (örneğin asfalt veya beton) oranına göre ücret alıyor. Ama yağmur suyunu toplayan ya da toprağa emdiren ev sahiplerine indirim sağlıyor.

Yani ne oluyor?

Eğer siz:

• Bahçenizde betonu azaltırsanız,
• Bir yağmur suyu varili veya sarnıç kurarsanız,
• Su toprağa karışırsa ve kanalizasyona gitmezse…

Faturanız düşüyor! Bu sistemle çevre dostu davranışlar doğrudan ekonomik faydaya dönüşüyor.

 Doğrudan Teşvikler de Var

Bremen sadece indirimle yetinmiyor. Hanelerin yağmur suyu sistemlerini kurmasını teşvik etmek için maddi destek de sağlıyor:

• 12.000 Euro’ya kadar destek
• Yatırımın %33’üne kadar hibe

Desteklenen sistemler arasında:

• Çatıdan yağmur suyu toplayan variller ve sarnıçlar
• Bahçe sulama için özel depo sistemleri
• Tuvalet rezervuarına bağlı çift borulu sistemler

 Ek Not: Sadece müstakil evlere değil, apartmanlara da yönelik çözümler sunuluyor. Ortak sistemler de destekleniyor.

 Etkiler: Az Su Tüketimi, Daha Az Risk

Bu sistemler sayesinde Bremen’de birçok ev, şehir şebekesinden %10 ila %25 daha az su tüketiyor. Sonuç?

• Bremen, Almanya’nın en az su tüketen şehirlerinden biri
• Kanalizasyona daha az yağmur suyu gidiyor
• Taşkın riski azalıyor
• Arıtma tesislerinin yükü hafifliyor
• Belediyelerin işletme maliyetleri düşüyor

 Ek Not: Bu başarılı model, Avrupa Komisyonu tarafından da örnek gösterildi. 2018’de iklim uyum platformunda “yeşil altyapı” olarak tanıtıldı.

 Türkiye’ye Uygulanabilir mi?

Kesinlikle. Bremen modeli, Türkiye gibi bazı bölgelerinde yazın su sıkıntısı yaşayan ülkeler için çok uygun. Özellikle şehirler için büyük potansiyel taşıyor.

 Altyapı Var:

2023’te Türkiye’de yeni binalara yağmur suyu toplama sistemi zorunlu hale geldi. Ancak bu sadece yeni yapılar için geçerli. Eski binalar kapsam dışında.

 Ne Gerekir?

• Belediyelerin, kanalizasyona yağmur suyu göndermeyen evlere indirim yapması
• %30’a kadar hibe veya düşük faizli kredi programlarının başlatılması

 Coğrafi Uygunluk:

Türkiye’nin birçok yerinde yağışlar kışın bol, yazın az. Bremen modeliyle, kışın yağan yağmur depolanarak yazın rahatlıkla kullanılabilir.

 Örnek: Konya, Eskişehir ve Kayseri gibi şehirler bu sistem için ideal. Kışın yağış alıyorlar, yazın su sıkıntısı çekiyorlar.

 Riskler ve Önlemler (FMEA Analizi)

 Ekonomik Riskler:

• Teşviklerin sürdürülebilir olması için bütçe planı şart
• Haneler bakım masraflarını da üstlenmek zorunda
• Yeterli destek sağlanmazsa sistemler zamanla kullanılmaz hale gelebilir

 Altyapı Riskleri:

• Sistemler doğru kurulmazsa sağlık sorunları çıkabilir
• Eski binalarda uygulama zor olabilir
• İçme suyuyla karışma riskine karşı teknik standartlar şart

 Ek Not: Belediyeler ve tesisatçılar için eğitim programları başlatılmalı.

 Sosyal Kabul Riskleri:

• Yağmur suyu kullanımına karşı “temizlik” endişesi olabilir
• Sistemi kurmak zahmetli görülebilir
• Teşvikler yeterince tanıtılmazsa katılım düşük kalır

 Ek Not: Belediyeler örnek evler kurarak sistemi tanıtabilir. “Yaşayan laboratuvar” gibi projeler işe yarayabilir.

 Ne Yapmalı? Bremen’den İlham Alan Öneriler

 Yerel Yöneticilere:

• Su ücretlerini geçirimsiz yüzeye göre hesaplayın
• Yağmur varillerini ücretsiz dağıtın
• Kamu binalarına örnek sistemler kurun
• İmar planlarına geçirgen zemin zorunluluğu getirin

 Sanayicilere:

• Fabrika çatılarını yağmur suyu toplamak için kullanın
• Organize Sanayi Bölgelerinde ortak sistemler kurun
• Otoparklar için geçirgen zemin zorunlu hale getirilsin

 Siyasetçilere:

• Mevcut düzenlemelerin uygulanmasını denetleyin
• Eski yapılar için teşvik programları oluşturun
• Belediyelere destek vererek bu projelerin sürdürülebilirliğini sağlayın

 Topluma:

• Çatınızdaki oluğu yağmur variline bağlayarak işe başlayın
• Bahçede beton yerine toprak kullanın
• Yağmur suyunu içmeseniz bile tuvalet, temizlik ve bahçe için kullanın
• Komşularınızla birlikte kolektif sistemler kurmayı düşünün

Her Damla Değerli

Bremen’in örneği bize şunu gösteriyor: Büyük altyapı yatırımlarına gerek kalmadan da su tasarrufu mümkün. Teşvik temelli, pratik ve katılımcı sistemlerle şehirler su yönetimini dönüştürebilir.

Unutmayın:
Her çatı bir potansiyel kaynak, her yağmur damlası bir tasarruf fırsatı.

Kaynakça

[18] Umweltbundesamt. (2019). Gebühren für die Niederschlagswasserbeseitigung – Rechtliche Grundlagen und Praxisbeispiele. https://www.umweltbundesamt.de

[19] Freie Hansestadt Bremen – Senator für Umwelt, Bau und Verkehr. (2020). Förderprogramm Regenwassernutzung in Bremen. https://www.bauumwelt.bremen.de

[20] Minke, G., & Witter, J. (2008). Wasser sparen im Haushalt: Möglichkeiten der Regenwassernutzung. Ökobuch Verlag.

[21] Deutsche Vereinigung für Wasserwirtschaft, Abwasser und Abfall (DWA). (2016). Niederschlagswasser – Management und Gebührenmodelle in deutschen Städten. https://www.dwa.de

[23] European Environment Agency (EEA). (2018). Green infrastructure and climate adaptation case studies: Bremen. https://climate-adapt.eea.europa.eu

[24] Climate-ADAPT Platform. (2018). Green infrastructure for stormwater management in Bremen, Germany. https://climate-adapt.eea.europa.eu/countries-regions/countries/germany

[Türkiye Düzenlemeleri] T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (2023). Yağmur Suyu Toplama Sistemleri Hakkında Yönetmelik. Resmî Gazete. https://www.resmigazete.gov.tr