Bugün işyerinde öğlen molasında oturduk Bilal ile sohbet ediyoruz. Konu konuyu açtı, bildiklerimiz hafızamızın içinde peşine taktıkları ile açığa çıktı. Bir anda konu yönetim sistemlerine geldi. Dünya o kadar büyük bir hızda değişiyor, gelişiyor ki, beraberinde getirdiği belirsizlikle başa çıkmanın tek yolu yeni bir yönetim sistemi oluşturmak.

İnsanoğlu hala gelişimini tamamlayamadı, sadece süreçler hızlandı. Gelişimin ve değişimin süresi kısaldı sadece. Avcı toplayıcı toplum sırasıyla, tarım toplumu, endüstriyel toplum ve bugün içinde bulunduğumuz bilgi toplumuna kadar ulaştık. Kısa bir süre sonra #TOPLUM5.0 ile tanışacağız. Kimilerine göre akıllı bir toplum olacak. Bence aklın bir parça ötesinde olacak. Tek ve düz bir akıl yetmeyecek. Süper insanlara ihtiyaç duyulacak. Endüstri toplumuna geçiş ile birlikte yönetim ihtiyacı ortaya çıktı. Sırasıyla tek tek bu yönetim biçimlerini sizlere anlatacağım.

Taylorizm, Fordizm, Toyotacılık, Esnek Üretim Sistemleri (FMS) ve Altı Sigma saha yönetim sistemlerinden en etkili olan ve kullanılanlardır:

1. Taylorizm:
   • Bilimsel yönetim ilkelerine dayalı bir üretim modelidir.
   • İş bölümü ve işçi uzmanlaşması üzerine odaklanır.
   • Standartlaştırılmış iş süreçlerini teşvik eder.
   • İşçi performansını ölçülebilir ve iyileştirilebilir kriterlerle değerlendirir.
2. Fordizm:
   • Taylorizmin üretim süreçlerine odaklanan bir uygulamasıdır.
   • Yüksek hacimli seri üretimi teşvik eder.
   • Üretim bandı ve montaj hattı gibi standartlaşmış üretim sistemlerini benimser.
   • Ekonomik olarak ucuz üretimi hedefler.
3. Toyotacılık:
   • Toyota Üretim Sistemi (TPS) ile ilişkilendirilir.
   • Atık azaltımı ve sürekli iyileştirme odaklıdır.
   • Esneklik ve verimlilik üzerinde durur.
   • “Just-in-Time” üretim ve “Kaizen” gibi kavramları içerir.
4. Esnek Üretim Sistemleri (FMS):
   • Üretim süreçlerinde otomasyon ve esnekliği bir araya getirir.
   • Otomatik tezgahlar ve robotlar gibi teknolojileri kullanarak üretim süreçlerini optimize eder.
   • Üretimdeki değişikliklere hızlı uyum sağlar.
5. Altı Sigma:
   • Kalite yönetimi metodolojisidir.
   • İş süreçlerindeki hataları ve varyansı azaltmayı hedefler.
   • DMAIC (Tanımla, Ölç, Analiz Et, İyileştir, Kontrol Et) metodolojisini kullanır.
   • İstatistiksel analiz ve veri odaklı karar verme üzerine kuruludur.

• Taylorizm ve Fordizm, daha hierarşik ve işçiye dayatılan bir yapıyı yansıtırken, Toyotacılık ve Esnek Üretim Sistemleri, işçi katılımını ve sürekli iyileştirmeyi teşvik eder.
• Altı Sigma ise belirli bir kalite odaklı yaklaşım sunar ve daha çok veri analizine dayanır.
• Taylorizm ve Fordizm, verimlilik ve düşük maliyet odaklıdır.
• Toyotacılık ve Esnek Üretim Sistemleri, hem verimlilik hem de kaliteyi ön planda tutar.
• Altı Sigma ise kalite ve süreç iyileştirmeye yöneliktir.
• Taylorizm ve Fordizm genellikle seri üretim endüstrilerinde kullanılırken, Toyotacılık ve Esnek Üretim Sistemleri, daha çok otomotiv ve diğer imalat sektörlerinde yaygındır.
• Altı Sigma ise birçok endüstride kalite yönetimi için kullanılabilir.
• Taylorizm ve Fordizm genellikle işçi sağlığı ve memnuniyetini ihmal edebilir.
• Toyotacılık ve Esnek Üretim Sistemleri, iş güvenliği ve çalışan memnuniyetine daha fazla önem verir.
• Altı Sigma da kaliteyi artırmak ve süreçleri optimize etmek için çalışan katılımını teşvik eder.
• Taylorizm ve Fordizm, seri üretimi hızlandırmak için tasarlanmıştır.
• Toyotacılık ve Esnek Üretim Sistemleri, üretim hızını artırmakla birlikte, esnekliği ve adaptasyonu da vurgular.
• Altı Sigma, süreçlerin hızını artırmak için kalite iyileştirmesiyle birlikte veri odaklı yaklaşır.
• FMS ve Altı Sigma, modern teknolojiyi (otomasyon, veri analizi vb.) daha fazla kullanırken, diğerleri daha geleneksel üretim yöntemlerine dayanır.
• Altı Sigma, sürekli kalite kontrolü ve iyileştirmeyi vurgular.
• Diğerleri de kaliteyi önemser ancak bu kadar sistemli ve veri odaklı bir yaklaşım sunmaz.
• Toyotacılık ve Esnek Üretim Sistemleri, atık azaltımı ve çevresel etkileri minimize etme konusunda daha duyarlıdır.
• Diğerleri ise bu konuya daha az odaklanır.
• FMS ve Toyotacılık, üretimdeki değişikliklere daha hızlı uyum sağlama konusunda daha esnek bir yapı sunar.
• Diğerleri daha katı ve standartlaşmış süreçlere dayanır.
• Daha modern yaklaşımlar olan Toyotacılık, Esnek Üretim Sistemleri ve Altı Sigma, rekabet gücünü artırma ve pazarlama stratejilerini iyileştirme konusunda daha etkilidir.

En çok sermaye gerektiren üretim sistemleri genellikle Taylorizm ve Fordizm’ dir. Bunun nedeni, bu sistemlerin büyük ölçekli ve standartlaşmış üretim hatlarını gerektirmesidir. Özellikle fabrika kurulumu, ekipman alımı ve sürekli üretim için büyük miktarda sermaye yatırımı gerektirirler. Diğer yandan, Toyotacılık ve Esnek Üretim Sistemleri, daha esnek ve otomatik sistemler olmalarına rağmen, yine de otomasyon ve teknoloji gerektirdiğinden önemli bir sermaye gereksinimi vardır, ancak Taylorizm ve Fordizm kadar değil. Altı Sigma ise daha çok kalite iyileştirmesi ve süreç optimizasyonu üzerine odaklandığı için, üretim sistemlerine kıyasla daha düşük bir sermaye gereksinimine sahiptir.

Her üretim sisteminin kendine özgü zayıf yönleri vardır. İşte bu sistemlerin temel hatalarının bazıları:

1. Taylorizm ve Fordizm:
   • İnsan unsuru ihmal edilir: Bu sistemler, işçileri sadece birer üretim faktörü olarak görme eğilimindedir ve insanın duyguları, motivasyonu ve yaratıcılığı göz ardı edilir.
   • Monotonluk ve motivasyon kaybı: İşlerin standartlaştırılması ve tekrar eden işlerin yoğunluğu, işçilerde motivasyon kaybına ve monotonluğa yol açabilir.
   • Esnekliğin eksikliği: Bu sistemlerde üretim hatları genellikle sabit ve değişime kapalıdır, bu da pazara hızlı bir şekilde uyum sağlamayı zorlaştırabilir.
2. Toyotacılık ve Esnek Üretim Sistemleri (FMS):
   • Yüksek teknolojiye bağımlılık: Otomasyon ve karmaşık üretim sistemleri, yüksek teknolojiye ve sürekli bakım gereksinimine bağımlıdır. Teknolojik arızalar veya bakım gereksinimleri, üretim sürekliliğini olumsuz etkileyebilir.
   • İşçi becerilerinde azalma: Otomasyonun artmasıyla, işçilerin belirli beceri düzeylerine olan ihtiyaç azalabilir, bu da iş gücü piyasasında belirli becerilere sahip işçilerin işsiz kalmasına neden olabilir.
   • Yatırım maliyetleri: FMS gibi esnek üretim sistemleri, karmaşık makineler, yazılımlar ve süreçler gerektirir, bu da kurulum ve bakım için yüksek yatırım maliyetleri anlamına gelebilir.
3. Altı Sigma:
   • Aşırı veri odaklılık: Altı Sigma, veriye dayalı karar verme sürecine odaklanır ve bazen bu, gerçek dünya karmaşıklığını göz ardı edebilir. Bazı durumlarda, gerçek dünya uygulamalarında kullanılan veri setlerinin sınırlı olması veya eksik olması sorunlara yol açabilir.
   • Yavaş uygulama süreci: DMAIC (Tanımla, Ölç, Analiz Et, İyileştir, Kontrol Et) metodolojisinin karmaşıklığı ve uzun süreçleri, yenilikçi veya hızlı değişen pazarlarda adaptasyonu zorlaştırabilir.
   • İnsan faktörünün ihmal edilmesi: Altı Sigma, genellikle veri ve süreçler üzerinde yoğunlaşır ve insan faktörünü önemsizleştirir. Ancak, çalışan katılımı ve motivasyonunun süreç başarısında kritik olduğu unutulmamalıdır.

Fayol ve Weber’in yönetim kuramları, modern endüstriyel üretim sistemlerinin gelişiminde ve yönetim anlayışlarının şekillenmesinde büyük etkilere sahiptir. Bu kuramlar, işletme yönetimi, organizasyonel yapı ve iş süreçleri üzerinde derinlemesine düşünmeyi ve yönetimi bilimsel bir temele oturtmayı amaçlar. İşte bu kuramların modern üretim sistemlerine etkileri:

1. Fayol’un Yönetim İlkeleri:
   • İşlevsel Yönetim: Fayol, yönetimi beş işlevsel alan olarak tanımlar: planlama, organize etme, komuta etme, koordine etme ve kontrol etme. Bu işlevler, modern üretim sistemlerinin yönetim süreçlerini ve organizasyonel yapılarını şekillendirmede temel bir rol oynar.
   • Otorite ve Sorumluluk: Fayol, otoritenin ve sorumluluğun belirlenmesi gerektiğini savunur. Bu, modern üretim sistemlerinde hiyerarşik yapıların oluşmasına ve işlevsel bir organizasyonun oluşturulmasına yol açar.
   • Disiplin ve Birlik: Fayol, işletmede disiplinin ve birliğin önemini vurgular. Bu, üretim süreçlerinin düzenli ve koordineli bir şekilde yürütülmesini sağlar.
   • Esneklik ve İyileştirme: Fayol’un “Esneklik İlkesi”, modern üretim sistemlerinde esnekliği teşvik eder. Sürekli iyileştirme ve adaptasyon, modern üretim sistemlerinin temel bir özelliğidir ve bu, Fayol’un yönetim ilkelerinin bir yansıması olabilir.
2. Weber’in Bürokratik Yönetim Kuramı:
   • Rasyonellik ve Hiyerarşi: Weber’in bürokratik yönetim kuramı, işletmelerde rasyonellik ve hiyerarşik yapıyı vurgular. Bu, modern üretim sistemlerinin karmaşık yapılarını ve net rolleri tanımlayan bir hiyerarşiyi destekler.
   • Formalizasyon ve Standartlaştırma: Bürokratik yapılar, formalizasyon ve standartlaştırmaya dayanır. Bu, üretim süreçlerinin belirlenmiş prosedürlere ve standartlara göre yürütülmesini sağlar, ki bu da özellikle Taylorizm ve Fordizm gibi sistemlerde önemli bir rol oynar.
   • Yetki ve Kontrol: Bürokratik sistemler, yetki ve kontrolün merkeziyetçi bir şekilde tanımlandığı bir yapıyı destekler. Bu, üretim süreçlerinin yönetilmesi ve denetlenmesi için etkili bir çerçeve sağlar.
   • Uzmanlaşma ve İş Bölümü: Bürokratik yapılar, iş bölümünü ve uzmanlaşmayı teşvik eder. Bu da, Taylorizm ve Fordizm gibi sistemlerdeki iş bölümü ve uzmanlaşma prensiplerine uygun düşer.

Fayol ve Weber’in yönetim kuramları, modern üretim sistemlerinin yönetiminde ve organizasyonel yapılarının oluşturulmasında belirleyici bir rol oynamıştır. Bu kuramların prensipleri, günümüzde bile birçok endüstride yönetim uygulamalarını şekillendirmeye devam etmektedir.

“Hayatta kalma ön yargısı” (survivorship bias), genellikle başarıya ulaşmış olanların deneyimlerine dayanarak genellemeler yapmayı ve başarının ardında yatan nedenleri yanlış anlamayı ifade eder. Bu ön yargı, belirli bir grubun başarısını analiz ederken başarısız olanları göz ardı etmekten kaynaklanır. Ancak, bu ön yargıyı dikkate alarak üretim sistemlerinde başarıya ulaşmak için şu üç altın kural geçerli olabilir:

1. Çoklu Senaryo Planlaması:
   • Sadece başarı öykülerine değil, başarısızlık öykülerine de odaklanın: Sadece başarı öykülerini incelemek, gerçek dünyada karşılaşabileceğiniz olası sorunları ve hataları göz ardı etmenize neden olabilir. Bu nedenle, hem başarı hem de başarısızlık öykülerini inceleyerek, çeşitli senaryolara karşı hazırlıklı olun.
   • Riskleri ve belirsizlikleri değerlendirin: Hayatta kalma ön yargısının etkisini azaltmak için, olası riskleri ve belirsizlikleri göz önünde bulundurun. Planlarınızı, her senaryoya uyum sağlayacak şekilde esnek tutun ve sürekli olarak risk değerlendirmesi yapın.
2. Çalışan Katılımı ve Geri Bildirim:
   • İşçilerin deneyimlerinden ve geri bildirimlerinden yararlanın: Çalışanlarınızın işyerindeki deneyimlerini ve görüşlerini dinleyin. Onların bakış açıları, üretim süreçlerinin iyileştirilmesinde ve olası sorunların belirlenmesinde son derece değerlidir. Hem başarı hem de başarısızlık hikayelerinden öğrenin ve işçilerinizi süreçlerin iyileştirilmesine aktif olarak dahil edin.
3. Sürekli İyileştirme ve Adaptasyon:
   • Esneklik ve sürekli iyileştirme odaklı olun: Üretim sistemlerinizde esneklik ve sürekli iyileştirme kültürünü teşvik edin. Başarı veya başarısızlık yaşandığında, süreçlerinizi değerlendirin ve uyum sağlayın. Pazar koşulları ve müşteri talepleri değiştikçe, üretim süreçlerinizi ve stratejilerinizi güncelleyin ve adapte edin.

Bu altın kurallar, hayatta kalma ön yargısını azaltarak üretim sistemlerinizin daha sağlam ve sürdürülebilir olmasını sağlayabilir. Her zaman başarı öykülerini değil, başarısızlık öykülerini de dikkate alarak, daha dengeli ve etkili bir karar verme süreci oluşturabilirsiniz.

Bugün yeni bir üretim yönetim sistemi ile karşı karşıyayız. Tesla Modeli Saha Yönetim Sistemi.

Tesla’nın üretim yönetim sistemi, otomotiv endüstrisinde yenilikçi ve dönüştürücü bir yaklaşım sergiler. Tesla’nın üretim modeli, geleneksel otomotiv üretiminden farklıdır ve bir dizi benzersiz özelliği içerir. İşte Tesla’nın üretim yönetim sisteminin ana hatları:

1. Dikey Entegrasyon ve Fabrika Otomasyonu:
   • Tesla, üretim süreçlerinin çoğunu kendi bünyesinde tutar ve dikey entegrasyonu benimser. Bu, üretim sürecini daha fazla kontrol etmelerini ve esnekliği artırmalarını sağlar.
   • Fabrika otomasyonu, Tesla’nın üretim tesislerinin merkezinde yer alır. Otomasyon, üretim süreçlerini optimize etmeye ve verimliliği artırmaya yardımcı olur.
2. Esneklik ve Modülerlik:
   • Tesla’nın üretim sistemi, esneklik ve modülerlik üzerine kuruludur. Bu, üretim hatlarının hızla değişen taleplere ve yeni teknolojilere uyum sağlamasını sağlar.
   • Modüler tasarım, farklı araç modellerinin aynı üretim hattında kolayca üretilmesini sağlar.
3. Dijital Teknoloji ve Veri Analitiği:
   • Tesla’nın üretim sistemi, dijital teknoloji ve veri analitiğine dayanır. Gerçek zamanlı veri analizi ve izleme, üretim süreçlerinin optimize edilmesine ve hataların hızla tanımlanmasına olanak tanır.
   • Endüstri 4.0 prensiplerine dayanan dijital üretim teknolojileri, Tesla’nın üretim süreçlerini geleceğe yönelik şekillendirir.
4. Yenilikçi Üretim Teknolojileri:
   • Tesla, üretimde yenilikçi teknolojilere yatırım yapar. Örneğin, Gigafactory’deki pil üretim teknolojileri, otomotiv endüstrisinde bir devrim yaratmıştır.
   • 3D baskı gibi ileri üretim teknikleri, parça üretimini hızlandırır ve maliyetleri düşürür.
5. Çevre ve Sürdürülebilirlik Odaklılık:
   • Tesla’nın üretim sistemi, çevre ve sürdürülebilirlik odaklıdır. Elektrikli araç üretimi ve yenilenebilir enerji kaynakları kullanımı, Tesla’nın çevresel etkisini azaltmaya yönelik bir taahhüttür.
   • Geri dönüşümlü malzemelerin kullanımı ve atık azaltımı da Tesla’nın üretim süreçlerinde önemli bir rol oynar.
6. Müşteri Geri Bildirimine Dayalı Sürekli İyileştirme:
   • Tesla, müşteri geri bildirimlerini sürekli olarak değerlendirir ve ürünlerini ve üretim süreçlerini bu geri bildirimlere göre iyileştirir.
   • Agile yönetim prensiplerine dayanan bu yaklaşım, Tesla’nın ürünlerini ve üretim sistemlerini hızla adapte etmesine olanak tanır.

Tesla’nın üretim yönetim sistemi, geleneksel otomotiv endüstrisine kıyasla daha yenilikçi, esnek ve çevre dostu bir yaklaşım sergiler. Sürekli teknolojik yenilikler ve müşteri odaklılık, Tesla’nın üretim süreçlerini ve ürünlerini sürekli olarak geliştirmesini sağlar. Fakat bu saha yönetim sisteminin yeni topluma uyum sağlayacağını düşünmüyorum.

Ben yeni bir modele ihtiyaç olacağına eminim. Odağında insan olan belirsizlikle hızla mücadele eden bir sistem olacak bu. Örnek dünkü personel bölümü bugün yerini insan kaynağına bıraktı. Personeli takip eden sıradan memurlar yerini önce hukuk fakültesi mezunları aldı, daha sonra ihtiyaçlar doğrultusunda mühendislik disiplini alanlar bu bölümde çalışmaya başladılar, bugünlerde psikoloji disiplini almış olanlara daha çok ihtiyaç duyuluyor. oysa benim düşündüğüm model de personel ve insan kaynakları bölümünde çalışanlarda üç disiplinin de aynı kişi de toplanmış olması beklenecek. Güvenilirlik mühendisleri olacak, üretim, kalite ve bakım disiplini almış veri analizi yapan mühendisler.

Ben bu yeni modele ODIN Saha Yönetim Sistemi diyorum.

ODİN Üretim Modeli’nin temelinde insan odaklı ve hızla değişen taleplere uyum sağlayabilen bir sistem yatıyor. İşte bu modele ilişkin 5 altın kural:

1. Çok Yönlü Yeteneklerle Donatılmış Ekip Üyeleri:
   • ODİN modelinde, ekip üyeleri çeşitli disiplinlerden gelen yeteneklere sahip olmalıdır. Bu, değişen ihtiyaçlara hızlı bir şekilde adapte olmalarını sağlar. Bir kişi hem insan kaynakları yönetimi, hem de mühendislik veya psikoloji gibi farklı alanlarda uzmanlaşmış olabilir.
2. Esneklik ve Hızlı Adaptasyon Yeteneği:
   • ODİN modeli, değişen taleplere ve koşullara hızlı bir şekilde adapte olabilme yeteneği üzerine kurulmuştur. Ekip üyeleri, esneklik ve çeviklikle hareket ederek, yeni gereksinimlere hızlıca uyum sağlamalıdır.
3. Veri Odaklı ve Analitik Yaklaşım:
   • Model, veri analizi ve bilgi yönetimi üzerine odaklanmalıdır. Güvenilirlik, üretim, kalite ve bakım gibi farklı disiplinlerden gelen veriler, doğru bir şekilde analiz edilerek karar verme sürecine rehberlik etmelidir.
4. Sürekli Öğrenme ve Gelişim Kültürü:
   • ODİN modelinde, sürekli öğrenme ve gelişim teşvik edilmelidir. Ekip üyeleri, yeni beceriler kazanmak, bilgiyi paylaşmak ve birbirlerinden öğrenmek için sürekli bir ortamda bulunmalıdır.
5. İletişim ve İşbirliği:
   • Model, güçlü iletişim ve işbirliği üzerine inşa edilmelidir. Ekip üyeleri, farklı disiplinlerden gelen insanlarla etkili bir şekilde iletişim kurmalı ve birlikte çalışarak ortak hedeflere ulaşmalıdır.

Bu altın kurallar, ODİN Saha Yönetim Modeli’nin başarılı bir şekilde uygulanmasını sağlayabilir. İnsan kaynakları ve üretim süreçlerinin entegrasyonunu sağlamak, hızla değişen iş dünyasında rekabet avantajı elde etmek için önemli bir adımdır.

ODİN Saha Yönetim Modeli, değişen taleplere hızlıca adapte olabilen, çok yönlü yeteneklere sahip ekiplerin esneklik ve verimlilikle çalıştığı bir sistemdir. Bu model, güçlü iletişim ve sürekli öğrenme kültürüyle desteklenerek, işbirliği ve veri odaklı yaklaşımıyla dikkat çeker. Geleneksel üretim sistemlerinden farklı olarak, ODİN modeli insan odaklı bir yaklaşım sunar ve hızla değişen iş dünyasında rekabet avantajı sağlar.

Hoshin Kanri, Japon yönetim tekniğinde stratejik planlama ve yönetimi için kullanılan bir araçtır. VUCA ise “Değişkenlik (Volatility), Belirsizlik (Uncertainty), Karmaşıklık (Complexity), ve Belirsizlik (Ambiguity)” kelimelerinin baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır ve karmaşık, belirsiz ve hızla değişen ortamları ifade etmek için kullanılır.

Hoshin Kanri’nin temel amacı, organizasyonunuzun uzun vadeli vizyonunu belirleyerek, bu vizyonu çalışanların günlük işlerine entegre etmek ve stratejik hedeflere ulaşmak için gereken adımları belirlemektir. VUCA ortamında ise, bu süreç daha da önemli hale gelir çünkü değişim ve belirsizlik daha sık karşılaşılabilir.

VUCA ortamında Hoshin Kanri kullanarak 10 yıl ve ötesine yönelik vizyonu taşımak için şu adımları izleyebilirsiniz:

1. Vizyonun Netleştirilmesi: Organizasyonunuzun 10 yıl ve ötesine yönelik net bir vizyon belirleyin. Bu vizyon, işletmenin temel değerlerini, amaçlarını ve uzun vadeli hedeflerini içermelidir.
2. Stratejik Hedeflerin Belirlenmesi: Belirlenen vizyona ulaşmak için stratejik hedefleri tanımlayın. Bu hedefler, organizasyonunuzun 10 yıl ve ötesine yönelik büyüme, yenilik ve sürdürülebilirlik gibi uzun vadeli hedeflerini yansıtmalıdır.
3. Stratejik Planlama Sürecinin İşleyişi: Hoshin Kanri’nin temel adımlarını izleyerek stratejik planlama sürecini başlatın. Bu adımlar arasında vizyonun iletilmesi, hedeflerin belirlenmesi, stratejilerin geliştirilmesi, hedeflerin kaskat düzenlenmesi ve ilerlemenin izlenmesi bulunur.
4. Çevresel Analiz ve Değişimlerin İzlenmesi: VUCA ortamının dinamik doğasını anlamak için sürekli çevresel analizler yapın ve değişen koşullara uyum sağlamak için stratejilerinizi revize edin.
5. Esneklik ve Adaptasyon: VUCA ortamında başarılı olmanın anahtarı, esneklik ve adaptasyondur. Planlarınızı sürekli gözden geçirin ve değişen koşullara uyum sağlamak için gerektiğinde revize edin.
6. İletişim ve Katılım: Vizyonunuzu ve stratejilerinizi tüm çalışanlara net bir şekilde iletmek ve onların katılımını sağlamak önemlidir. Böylece herkes organizasyonunuzun uzun vadeli hedeflerine odaklanabilir ve bu hedeflere ulaşmak için çaba sarf eder.
7. Ödüllendirme ve Başarıları Kutlama: İlerlemenizi düzenli olarak izleyin ve başarıları kutlayın. Ayrıca, hedeflere ulaşıldığında çalışanları ödüllendirerek motivasyonlarını artırın.

Bu adımları izleyerek, Hoshin Kanri kullanarak organizasyonunuzun VUCA ortamında 10 yıl ve ötesine yönelik vizyonunu başarıyla taşıyabilirsiniz. VUCA ortamında Hoshin Kanri kullanarak 10 yıl ve ötesine yönelik vizyonu taşımak ve bu vizyona ulaşmak için 3-5 yıllık ara dönem stratejik hedefler belirlemek ve yıllık Hoshin hedefleri geliştirmek önemlidir. İşte bu süreci adım adım izleyebileceğiniz bir yaklaşım gereklidir.

Belirsizliği karşılamanız gerekir. VUCA (Volatility, Uncertainty, Complexity, Ambiguity), değişkenlik, belirsizlik, karmaşıklık ve belirsizlikle dolu bir iş ortamını ifade eder. Bu ortamda belirsizlikle başa çıkmak için netlik sağlamak önemlidir. İşte VUCA ortamında belirsizliği karşılayıp netlik sağlamanıza yardımcı olacak bazı adımlar:

1. Bilgi Toplama ve Analiz: Belirsizlikle başa çıkmak için iş ortamınızla ilgili mevcut verileri toplayın ve analiz edin. Bu, iç ve dış faktörleri, pazar trendlerini, müşteri davranışlarını ve rekabetçi ortamı anlamanıza yardımcı olabilir.
2. Senaryo Planlaması: Değişkenlik ve belirsizlikle dolu bir ortamda, farklı senaryoları öngörmek ve bu senaryolara göre plan yapmak önemlidir. Olası farklı gelişme seçeneklerini ve bunların organizasyonunuza etkilerini değerlendirin.
3. Stratejik Planlama: Belirsizlik ortamında netlik sağlamak için stratejik planlama sürecini güçlendirin. Organizasyonunuzun amaçlarını, hedeflerini ve değerlerini netleştirin. Stratejik hedeflerinizi belirleyin ve bu hedeflere ulaşmak için gereken adımları planlayın.
4. İletişim ve Katılım: Belirsizlik ve karmaşıklık ortamında netlik sağlamak için etkili iletişim çok önemlidir. Vizyonunuzu, hedeflerinizi ve stratejilerinizi çalışanlarınıza net bir şekilde iletmek ve onların katılımını sağlamak için çaba gösterin.
5. Esneklik ve Adaptasyon: VUCA ortamında başarılı olmanın anahtarı esneklik ve adaptasyondur. Planlarınızı düzenli olarak gözden geçirin ve değişen koşullara uyum sağlamak için gerektiğinde revize edin.
6. Risk Yönetimi: Belirsizlik ve karmaşıklıkla dolu bir ortamda riskleri tanımlamak ve yönetmek önemlidir. Olası riskleri belirleyin, bunların olası etkilerini değerlendirin ve uygun risk yönetimi stratejileri geliştirin.

Bu adımları izleyerek, VUCA ortamında belirsizliği karşılayabilir ve netlik sağlayabilirsiniz. Bu sayede organizasyonunuzun hedeflerine odaklanabilir ve başarıyla ilerleyebilirsiniz. Sadece belirsizlik karşılamak tabii ki yetmeyecek. Belirsizliği 3 ana başlık altında anlamamız gerekiyor. Belirsizlik, işlev, başarı ve yetmezlik açılarından şu şekilde tanımlanabilir:

1. İşlevsel Belirsizlik: İşlevsel belirsizlik, bir organizasyonun veya sürecin temel işlevlerinin veya faaliyetlerinin belirsizliğini ifade eder. Bu tür belirsizlik, iş süreçlerindeki aksaklıklar, rollerin net olmayışı, görevlerin belirsizliği veya organizasyonel yapıdaki değişiklikler gibi durumları içerebilir. İşlevsel belirsizlik, verimsizlik, iletişim kopuklukları ve karar alma süreçlerinde gecikmelere neden olabilir.
2. Başarı Belirsizliği: Başarı belirsizliği, organizasyonun hedeflerine ulaşma konusundaki belirsizliği ifade eder. Bu tür belirsizlik, pazar koşullarındaki değişimler, rekabetin artması, müşteri taleplerindeki değişiklikler veya teknolojik gelişmeler gibi faktörlerden kaynaklanabilir. Başarı belirsizliği, organizasyonun hedeflerini belirleme, stratejik planlama ve kaynak tahsisi gibi süreçleri etkileyebilir.
3. Yetmezlik Belirsizliği: Yetmezlik belirsizliği, organizasyonun kaynakları, yetenekleri veya kapasitesi hakkındaki belirsizliği ifade eder. Bu tür belirsizlik, finansal sıkıntılar, insan kaynağı eksiklikleri, teknolojik altyapı yetersizlikleri veya süreçlerdeki verimlilik sorunları gibi durumları içerebilir. Yetmezlik belirsizliği, organizasyonun operasyonel performansını etkileyebilir ve büyüme veya gelişme hedeflerine ulaşmayı zorlaştırabilir.

Bu tanımlar, belirsizliğin farklı yönlerini ve organizasyonlar üzerindeki etkilerini açıklar. Belirsizlikle başa çıkmak için organizasyonlar, işlevsel, başarıya yönelik ve yetmezlik belirsizliğini belirleyip yönetme stratejileri geliştirebilirler. Bu stratejiler, iş süreçlerinin iyileştirilmesi, esneklik ve adaptasyon yeteneklerinin geliştirilmesi, kaynak tahsisinin optimize edilmesi ve risk yönetimi uygulamalarını içerebilir.

Kararlar verip ayakta kalmak için bazı kritik hesaplamalara ihtiyacımız var; Ortalama Belirsizlik Ağırlığı (OBA) , Belirsizlik riskinin hesaplanması, Güvenli belirsizliğin tanımlanması, vb

Ortalama Belirsizlik Ağırlığı (OBA), bir organizasyonun veya bir projenin belirsizlik düzeyini ölçmek için kullanılan bir metriktir. OBA, belirsizlik altındaki farklı faktörlerin önem derecelerini belirleyerek bu faktörlerin toplam belirsizlikteki katkılarını gösterir. OBA’nın hesaplanması için aşağıdaki adımları izleyebilirsiniz:

1. Belirsizlik Faktörlerinin Belirlenmesi:

1. İlgili organizasyon veya proje için belirsizlik yaratan faktörleri tanımlayın. Bu faktörler, pazar değişkenlikleri, müşteri taleplerindeki belirsizlikler, teknolojik riskler, finansal belirsizlikler, rekabetin artması gibi çeşitli unsurları içerebilir.

2. Faktörlerin Önem Derecelerinin Belirlenmesi:

2. Her belirsizlik faktörünün önem derecesini belirleyin. Önem derecesi, her faktörün organizasyonun veya projenin başarısı üzerindeki olası etkisini yansıtır. Önem derecesi genellikle 1 ile 10 arasında bir ölçekte ifade edilir, 1 faktörün düşük öneme sahip olduğunu, 10 ise çok yüksek öneme sahip olduğunu gösterir.

3. Belirsizlik Faktörlerinin Olasılık Derecelerinin Belirlenmesi:

3. Her belirsizlik faktörü için olasılık derecelerini belirleyin. Olasılık derecesi, her faktörün gerçekleşme olasılığını ifade eder. Olasılık derecesi de genellikle 1 ile 10 arasında bir ölçekte ifade edilir, 1 faktörün düşük olasılığa sahip olduğunu, 10 ise yüksek olasılığa sahip olduğunu gösterir.

4. Ortalama Belirsizlik Ağırlığının Hesaplanması:

4. Her belirsizlik faktörünün önem derecesini olasılık derecesiyle çarpın ve bu değerleri toplayın. Örneğin:

4. Belirsizlik Faktörü A için Önem Derecesi: 8, Olasılık Derecesi: 7
5. Belirsizlik Faktörü B için Önem Derecesi: 6, Olasılık Derecesi: 9 OBA = [(8 * 7) + (6 * 9)] / (8 + 6)

5. Sonuçların Değerlendirilmesi:

5. Bu hesaplama sonucunda elde edilen OBA değeri, organizasyonun veya projenin toplam belirsizlik düzeyini yansıtır. Daha yüksek bir OBA değeri, daha yüksek bir belirsizlik düzeyini gösterir.

Ortalama Belirsizlik Ağırlığı (OBA), organizasyonların veya projelerin belirsizlikle başa çıkma stratejilerini belirlemek ve risk yönetimi planlarını oluşturmak için önemli bir araç olarak kullanılabilir. Tabii ki risk yönetim planları hazırlamamız için öncelik risk hesabının doğru yapılmasıdır.

Belirsizlik riskini hesaplamak, organizasyonların veya projelerin karşılaşabileceği belirsizliklerin olası etkilerini değerlendirerek bu etkilerle başa çıkma stratejilerini belirlemek için önemlidir. Belirsizlik riskini hesaplamak için aşağıdaki adımları izleyebilirsiniz:

1. Belirsizliklerin Tanımlanması:

1. İlgili organizasyon veya proje için olası belirsizlikleri tanımlayın. Bu belirsizlikler, pazar değişkenlikleri, teknolojik riskler, müşteri taleplerindeki belirsizlikler, finansal belirsizlikler, rekabetin artması gibi çeşitli faktörleri içerebilir.

2. Belirsizliklerin Olası Etkilerinin Belirlenmesi:

2. Her belirsizlik faktörünün organizasyonun veya projenin başarısına olası etkilerini değerlendirin. Bu etkiler, maliyet artışları, gelir kayıpları, zaman aşımı, müşteri memnuniyetsizliği gibi çeşitli sonuçları içerebilir.

3. Etki Derecelerinin ve Olasılık Derecelerinin Belirlenmesi:

3. Her belirsizlik faktörünün etki derecesini ve olasılık derecesini belirleyin. Etki derecesi, belirsizliğin organizasyonun veya projenin başarısına olası etkisinin büyüklüğünü yansıtırken, olasılık derecesi, bu etkinin gerçekleşme olasılığını yansıtır. Etki ve olasılık dereceleri genellikle 1 ile 10 arasında bir ölçekte belirtilir.

4. Risk Skorlarının Hesaplanması:

4. Her belirsizlik faktörü için bir risk skoru hesaplayın. Risk skoru, etki derecesi ile olasılık derecesinin çarpımıdır. Örneğin:

4. Belirsizlik Faktörü A için Etki Derecesi: 8, Olasılık Derecesi: 7
5. Risk Skoru = 8 * 7 = 56

5. Tüm Risk Skorlarının Toplanması:

5. Tüm belirsizlik faktörleri için hesaplanan risk skorlarını toplayın. Bu, organizasyonun veya projenin toplam belirsizlik riskini belirleyecektir.

6. Risk Değerlendirmesi ve Yönetimi:

6. Elde edilen toplam risk skoru, organizasyonun veya projenin karşılaşabileceği belirsizlik riskini temsil eder. Bu risk değerlendirmesi, risk yönetimi stratejilerini belirlemek ve riskleri en aza indirmek veya kabul etmek için temel sağlar.

Belirsizlik riskini hesaplama, organizasyonların veya projelerin gelecekte karşılaşabileceği belirsizliklerin potansiyel etkilerini ve olasılıklarını anlamalarına yardımcı olur. Bu, daha bilinçli kararlar almak ve risk yönetimi stratejilerini geliştirmek için önemli bir adımdır.

Son olarak da güvenli belirsizliğin tanımını yapmamız gerekiyor. Güvenli belirsizlik kavramı, bir organizasyonun veya bir projenin belirsizliklerle başa çıkma kapasitesini ifade ederken aynı zamanda belirsizliklerden fırsatlar çıkarma yeteneği anlamına gelir. Güvenli belirsizlik, organizasyonun veya projenin belirsizliklerle karşılaşırken esneklik gösterme, adaptasyon sağlama ve değişen koşullara hızlı bir şekilde uyum sağlama yeteneğini ifade eder.

Güvenli belirsizlik hesaplamak için birkaç adım izlenebilir:

1. Belirsizliklerin Tanımlanması:

1. İlgili organizasyon veya proje için potansiyel belirsizlikleri tanımlayın. Bu belirsizlikler, pazar değişkenlikleri, müşteri taleplerindeki değişimler, teknolojik gelişmeler, rekabet koşulları gibi çeşitli faktörler olabilir.

2. Belirsizliklerin Olası Etkilerinin ve Olasılıklarının Değerlendirilmesi:

2. Her belirsizlik faktörünün potansiyel etkilerini ve bu etkilerin gerçekleşme olasılıklarını değerlendirin. Bu değerlendirme, her belirsizlik durumu için bir risk profili oluşturmanıza yardımcı olur.

3. Risk Profilinin Analizi:

3. Oluşturulan risk profillerini analiz ederek organizasyonun veya projenin belirsizliklere karşı ne kadar hazırlıklı olduğunu değerlendirin. Bu değerlendirme, güvenli belirsizlik seviyesini belirlemek için bir temel sağlar.

4. Güvenli Belirsizlik Seviyesinin Belirlenmesi:

4. Organizasyonunuz veya proje için kabul edilebilir bir güvenli belirsizlik seviyesi belirleyin. Bu seviye, organizasyonunuzun veya proje yönetiminin belirsizliklerle başa çıkabilme ve hedeflerine ulaşabilme yeteneğini yansıtır.

5. Risk Yönetimi Stratejilerinin Geliştirilmesi ve Uygulanması:

5. Güvenli belirsizlik seviyesine ulaşmak için uygun risk yönetimi stratejilerini belirleyin ve uygulayın. Bu stratejiler, belirsizliklerin azaltılması, transferi, kabul edilmesi veya hatta fırsata dönüştürülmesi gibi çeşitli yaklaşımları içerebilir.

6. Güvenli Belirsizlik Seviyesinin İzlenmesi ve Değerlendirilmesi:

6. Belirlenen güvenli belirsizlik seviyesini düzenli olarak izleyin ve değerlendirin. Bu, organizasyonunuzun veya proje yönetiminin belirsizliklerle başa çıkma yeteneğini sürekli olarak değerlendirmenize ve gerektiğinde stratejilerinizi ayarlamanıza olanak tanır.

Güvenli belirsizlik kavramı, organizasyonların veya projelerin belirsizlikleri yönetme yeteneklerini güçlendirerek daha istikrarlı bir konum elde etmelerine yardımcı olur. Bu, daha sağlam kararlar almak ve başarıya giden yolda daha güvenilir ilerleme sağlamak için önemli bir adımdır.

Bu noktada özellikle tüm strateji planlarında ve konumlarında yedekleme yapmak gerekiyor. Seri ve paralel yedekleme olarak ikiye ayırıyoruz.

Bu tür bir ortamda yedekleme stratejileri ve seçenekleri, organizasyonların ve bireylerin karşılaşabilecekleri beklenmedik durumlarla başa çıkma yeteneklerini güçlendirebilir. İşte VUCA ortamında kullanılabilecek yedekleme seçenekleri ve türleri:

1. Çoklu Tedarikçi ve Kaynak Yedeklemesi:

1. Farklı tedarikçiler ve kaynaklarla çalışarak, bir tedarik zincirinde meydana gelebilecek aksaklıkları ve belirsizlikleri azaltabilirsiniz. Birden fazla tedarikçi ve kaynağa sahip olmak, arzı çeşitlendirir ve tek bir noktada meydana gelebilecek sorunlara karşı koruma sağlar.

2. İş Sürekliliği Planları:

2. İş sürekliliği planları, organizasyonların operasyonlarını sürdürme yeteneklerini güçlendirmek için belirsizliklere karşı hazırlık yapmalarına yardımcı olur. Bu planlar, olası kriz senaryolarına karşı önlemler içerir ve iş süreçlerinin devamını sağlamak için acil durum prosedürlerini belirler.

3. Yetenek ve Çalışan Yedeklemesi:

3. Çalışanların eğitilmesi ve yeteneklerinin çeşitlendirilmesi, organizasyonların personel eksiklikleri veya belirsizliklerle başa çıkmasına yardımcı olabilir. Ayrıca, kritik pozisyonlarda yedek çalışanların belirlenmesi ve hazır bulundurulması, operasyonların kesintisiz devamını sağlayabilir.

4. Stok ve Depolama Yedeklemesi:

4. Stok ve depolama yedeklemesi, önemli malzemelerin ve ürünlerin belirli bir süre boyunca stoklanması veya depolanması anlamına gelir. Bu, arz zincirindeki beklenmedik gecikmeler veya malzeme eksiklikleri durumunda operasyonların devamını sağlamak için kullanılabilir.

5. Finansal Yedekleme ve Risk Azaltma:

5. Finansal yedekleme stratejileri, organizasyonların likiditeyi artırmasına ve finansal riskleri azaltmasına yardımcı olur. Bu stratejiler arasında acil durum fonları oluşturma, sigorta poliçeleri satın alma, finansal türev araçları kullanma gibi yöntemler bulunabilir.

6. Esnek İş Modelleri ve İş Ortamları:

6. Esnek iş modelleri ve iş ortamları, organizasyonların ve bireylerin hızla değişen ve belirsiz bir ortama uyum sağlamasını sağlar. Bunlar, uzaktan çalışma, esnek çalışma saatleri, mobil çalışma gibi uygulamaları içerebilir.

VUCA ortamında yedekleme seçenekleri ve türleri, organizasyonların ve bireylerin beklenmedik durumlarla başa çıkma yeteneklerini güçlendirerek daha esnek ve dayanıklı olmalarına yardımcı olabilir. Bu stratejilerin kullanılması, belirsizliklerle başa çıkmak için önemli bir adımdır ve organizasyonların sürekli olarak başarıya giden yolda ilerlemelerini sağlar.

VUCA (Volatility, Uncertainty, Complexity, Ambiguity) ortamında başarı için hazır olma formülü, organizasyonların ve bireylerin değişkenlik, belirsizlik, karmaşıklık ve belirsizlikle başa çıkma yeteneklerini güçlendirmeye odaklanmalısınız. İşte VUCA ortamında hazır olma formülünün ana bileşenleri:

1. Esneklik (Flexibility): Değişen koşullara hızla uyum sağlayabilme yeteneği önemlidir. Esneklik, organizasyonların ve bireylerin hızlı tepki verme, stratejilerini ayarlama ve değişen koşullara uyum sağlama kapasitesini ifade eder. Esneklik gerçekten önemli. 2008 yılından beri, Toyota Üretim Sistemi yada Yalın Üretim Sistemi olarak bilenen ve yaygınlaşan yönetim sistemine küçük birkaç dokunuşla Esnek Üretim Sistemi EÜS diyorum.
2. Öngörü (Anticipation): Belirsizlikleri önceden tahmin etme yeteneği, organizasyonların ve bireylerin daha iyi hazırlanmasını sağlar. Öngörü, gelecekteki olası senaryoları değerlendirme, trendleri izleme ve potansiyel riskleri önceden tanımlama sürecini içerir. Öngörü yapabilmek için farklı disiplinleri tecrübe etmiş olmak gerekiyor.
3. Uyarlanabilirlik (Adaptability): Değişen koşullara uyum sağlama ve stratejileri revize etme yeteneği olan organizasyonlar ve bireyler, karmaşık ve belirsiz ortamlarda daha başarılı olma eğilimindedir. Uyarlanabilirlik, mevcut koşullara göre davranma, değişen gereksinimlere uyum sağlama ve esneklik gösterme yeteneğini ifade eder.
4. Öğrenme (Learning): Sürekli öğrenme ve gelişim, organizasyonların ve bireylerin değişen koşullara uyum sağlama yeteneklerini artırır. Öğrenme, deneyimlerden ders çıkarma, yenilikçi düşünme ve bilgiye erişim sürecini içerir.
5. İletişim (Communication): Etkili iletişim, organizasyonlar ve bireyler arasında bilgi paylaşımını kolaylaştırır ve işbirliğini teşvik eder. İletişim, açık ve şeffaf iletişim kanalları oluşturma, fikir alışverişi yapma ve paydaşlar arasında etkili iletişim kurma sürecini içerir.
6. Dayanıklılık (Resilience): Belirsizliklerle karşılaşıldığında hızlı bir şekilde toparlanabilme ve yeniden yapılanma yeteneği önemlidir. Dayanıklılık, organizasyonların ve bireylerin zorluklarla başa çıkma, güçlü kalma ve yeniden inşa etme kapasitesini ifade eder.

VUCA ortamında hazır olma formülü, organizasyonların ve bireylerin değişen koşullara hızlı ve etkili bir şekilde uyum sağlama yeteneklerini güçlendirmelerine odaklanır. Bu formül, esneklik, öngörü, uyarlanabilirlik, öğrenme, iletişim ve dayanıklılığın kombinasyonunu içerir ve organizasyonların ve bireylerin belirsizliklerle başa çıkma yeteneklerini artırmalarına yardımcı olur.

Volatilite, değişkenlik ve dalgalanmanın yüksek olduğu bir ortamı ifade eder. Bir organizasyon veya birey olarak volatiliteyi karşılamak için vizyon, önemli bir rehberlik ve motivasyon kaynağı olabilir. İşte volatiliteyi vizyonla karşılamak için birkaç yaklaşım:

1. Gelecek Odaklılık: Volatiliteyle karşı karşıya olduğunuzda, geleceğe odaklanmak önemlidir. Vizyon, organizasyonunuzun veya kişisel hedeflerinizin uzun vadeli amaçlarını netleştirir ve değişkenlikler karşısında hedeflerinize bağlı kalmanıza yardımcı olur.
2. Esnek Stratejiler Geliştirme: Volatilite, sabit stratejilerin başarısız olabileceği anlamına gelir. Bu nedenle, esneklik sağlayan ve çeşitli senaryolara uyum sağlayabilen stratejiler geliştirmek önemlidir. Vizyon, organizasyonunuzun veya bireyin uzun vadeli hedeflerine ulaşmak için bu esnek stratejilerin temelini oluşturur.
3. Fırsatları Görme: Volatilite, risklerin yanı sıra fırsatlar da sunabilir. Vizyon, organizasyonunuzun veya bireyin değişen koşulları değerlendirirken fırsatları görmesine ve bunlardan yararlanmasına yardımcı olur. Bu, yenilikçi düşünmeyi teşvik eder ve rekabet avantajı sağlayabilir.
4. Topluluk ve Paydaşlarla İşbirliği: Volatilite dönemlerinde topluluk ve paydaşlarla işbirliği, destek almanın ve ortak çözümler bulmanın önemli olduğu bir hal alır. Vizyon, organizasyonunuzun veya bireyin diğerlerinden destek almasına ve birlikte çalışarak zorlukların üstesinden gelmesine rehberlik eder.
5. Değişime Uyum Sağlama Yeteneği: Volatilite, hızlı değişimleri gerektirebilir. Vizyon, organizasyonunuzun veya bireyin değişen koşullara hızlı bir şekilde uyum sağlama yeteneğini güçlendirir. Değişimle uyum sağlama yeteneği, rekabet avantajı ve başarı için kritiktir.

Bu yaklaşımlar, volatiliteyle karşı karşıya olduğunuzda vizyonun önemini vurgular. Vizyon, organizasyonunuzun veya bireyin belirsizliklerle başa çıkma ve hedeflerine ulaşma yeteneğini güçlendirirken, geleceğe odaklanmayı ve fırsatları değerlendirmeyi sağlar. Belirsizlikle başa çıkmak, organizasyonlar ve bireyler için önemli bir yetenektir çünkü belirsizlik, değişkenlik ve karmaşıklık dolu bir dünyada yaşadığımızı kabul etmek gerektiğini gösterir. Belirsizliği anlamak ve karşılamak için bazı adımlar şunlar olabilir:

1. Gerçekliği Kabul Etme: Belirsizlik, hayatın doğal bir parçasıdır ve tamamen ortadan kaldırılamaz. Bu nedenle, belirsizliği reddetmek yerine, gerçekliği kabul etmek önemlidir. Belirsizlikle yüzleşmek, organizasyonların ve bireylerin daha iyi hazırlanmasına yardımcı olur.
2. Trendleri ve Desenleri Analiz Etme: Belirsizlikle başa çıkmak için, mevcut trendleri ve desenleri analiz etmek önemlidir. Geçmişteki deneyimlerden ve verilerden öğrenmek, gelecekteki belirsizliklerle başa çıkmak için bir rehberlik sağlayabilir.
3. Esnek ve Uyarlanabilir Olma: Belirsizlik dönemlerinde esneklik ve uyarlanabilirlik önemlidir. Esneklik, değişen koşullara hızlı bir şekilde uyum sağlama yeteneği anlamına gelirken, uyarlanabilirlik organizasyonların ve bireylerin yeni fırsatları değerlendirmesini sağlar.
4. Riskleri Yönetme: Belirsizlikle başa çıkmak için riskleri belirlemek ve yönetmek önemlidir. Risk yönetimi stratejileri geliştirmek ve uygulamak, beklenmedik durumlarla başa çıkmayı kolaylaştırabilir.
5. Alternatif Senaryolar Planlama: Belirsizlik dönemlerinde, çeşitli senaryoları planlamak ve hazırlıklı olmak önemlidir. Bu senaryolar, olası fırsatları ve riskleri önceden tanımlamaya yardımcı olur.
6. İletişimi Güçlendirme: Belirsizlik dönemlerinde açık ve etkili iletişim kurmak önemlidir. İletişim, organizasyonlar ve bireyler arasında fikir alışverişi yapmayı, destek sağlamayı ve ortak çözümler bulmayı kolaylaştırır.

Belirsizlikle başa çıkmak, organizasyonlar ve bireyler için sürekli bir süreçtir. Bu süreçte, gerçekliği kabul etmek, trendleri analiz etmek, esneklik ve uyarlanabilirlik göstermek, riskleri yönetmek, alternatif senaryolar planlamak ve iletişimi güçlendirmek önemlidir. Bu yaklaşımlar, belirsizlikle karşı karşıya olduğunuzda daha iyi hazırlanmanıza yardımcı olabilir. Karmaşıklıkla başa çıkmak için netlik, organizasyonlar ve bireyler için önemli bir stratejidir. Karmaşık durumlarla karşı karşıya olduğunuzda netlikle tepki vermek için aşağıdaki adımları izleyebilirsiniz:

1. Durumu Anlama: Karmaşık bir durumla karşı karşıya kaldığınızda, öncelikle durumu anlamak ve etkilerini belirlemek önemlidir. Karmaşıklığı azaltmak için olayları ve ilişkileri daha iyi anlamak için çaba gösterin.
2. Öncelik Belirleme: Karmaşık bir durumda, önceliklerinizi netleştirmek önemlidir. Hangi faktörlerin en önemli olduğunu belirleyin ve bu faktörlere odaklanarak netliği artırın.
3. Basitleştirme: Karmaşık bir durumu anlamak ve yönetmek için basitleştirme önemlidir. Karmaşık bir sorunu daha küçük parçalara bölmek ve adım adım çözümlemek, netlik sağlar.
4. Bilgi ve Veri Toplama: Karmaşık bir durumu ele alırken, bilgi ve veri toplamak önemlidir. Doğru bilgilere ve verilere dayanarak kararlar almak, netlik sağlar ve belirsizlikleri azaltır.
5. İletişimi Güçlendirme: Karmaşık bir durumu yönetirken, açık ve etkili iletişim kurmak önemlidir. Fikir alışverişi yapmak, bilgi paylaşmak ve işbirliği yapmak, netlik sağlar ve çözüm sürecini hızlandırır.
6. Esneklik ve Uyarlanabilirlik: Karmaşık bir durumla karşı karşıya kaldığınızda, esneklik ve uyarlanabilirlik önemlidir. Değişen koşullara hızlı bir şekilde uyum sağlamak ve stratejilerinizi gerektiğinde ayarlamak, netliği korumanıza yardımcı olur.
7. İleriye Bakma: Karmaşık bir durumu ele aldığınızda, uzun vadeli hedeflerinizi göz önünde bulundurun. Netlik, organizasyonunuzun veya bireyin nereye gitmek istediğini netleştirmenize ve bu hedeflere ulaşmak için doğru adımları atmaya yardımcı olur.

Karmaşık bir durumla karşı karşıya kaldığınızda, netlik sağlamak için adımları izlemek önemlidir. Bu adımlar, durumu anlama, öncelik belirleme, basitleştirme, bilgi ve veri toplama, iletişimi güçlendirme, esneklik ve uyarlanabilirlik, ve ileriye bakma gibi stratejileri içerir. Bu yaklaşımlar, karmaşık durumlarla başa çıkmak için güvenilir bir rehberlik sağlar. Belirsizliklerle çeviklikle mücadele etmek, organizasyonlar ve bireyler için önemli bir yetenektir çünkü değişkenlik, belirsizlik ve karmaşıklık dolu bir dünyada yaşıyoruz. İşte belirsizliklerle çeviklikle mücadele etmek için bazı adımlar:

1. Esneklik ve Uyarlanabilirlik: Belirsizliklerle başa çıkmak için esneklik ve uyarlanabilirlik önemlidir. Değişen koşullara hızlı bir şekilde uyum sağlama ve stratejileri gerektiğinde ayarlama yeteneği, çeviklik sağlar.
2. Hızlı Karar Alma: Belirsizlik dönemlerinde hızlı karar alma önemlidir. Bilgi ve veri toplamak, analiz etmek ve hızlı bir şekilde karar vermek, organizasyonların ve bireylerin belirsizliklerle başa çıkmasını sağlar.
3. Deneme ve Hata Yapma Kültürü: Belirsizliklerle başa çıkmak için deneme ve hata yapma kültürünü teşvik etmek önemlidir. Yeni fikirleri test etmek, başarısızlıkla başa çıkmak ve sürekli olarak öğrenmek, çeviklik sağlar.
4. İşbirliği ve Ekip Çalışması: Belirsizliklerle mücadele etmek için işbirliği ve ekip çalışması önemlidir. Farklı perspektiflerden faydalanmak, fikir alışverişi yapmak ve birlikte çözümler üretmek, çeviklik sağlar.
5. Hızlı Dengeleme ve Yeniden Yönlendirme: Belirsizliklerle karşı karşıya kaldığınızda, hızlı bir şekilde dengeleme yapmak ve gerektiğinde yeniden yönlendirme yapmak önemlidir. Yolunuzu esnek bir şekilde ayarlamak, çeviklik sağlar.
6. Sürekli İyileştirme ve Adaptasyon: Belirsizlik dönemlerinde sürekli iyileştirme ve adaptasyon önemlidir. Geri bildirim almak, performansı izlemek ve sürekli olarak sürecinizi iyileştirmek, çeviklik sağlar.

Belirsizliklerle çeviklikle mücadele etmek, organizasyonların ve bireylerin değişen koşullara hızlı bir şekilde uyum sağlamasını sağlar. Esneklik, hızlı karar alma, deneme ve hata yapma kültürü, işbirliği ve ekip çalışması, hızlı dengeleme ve yeniden yönlendirme, ve sürekli iyileştirme ve adaptasyon, belirsizliklerle başa çıkmak için etkili stratejilerdir. Bu yaklaşımlar, organizasyonların ve bireylerin çevikliklerini artırmalarına ve başarıya ulaşmalarına yardımcı olabilir.

Belirsizliklerle dolu bir dünyada, çeviklik ve esneklik, başarıyı sağlamak için kritik öneme sahiptir. Değişen koşullara hızlı bir şekilde uyum sağlamak, yenilikçi düşünmek ve işbirliği yapmak, sadece bugünün değil, geleceğin de liderleri için zorunlu bir yetenektir. Unutmamalıyız ki, belirsizlikler, yeni fırsatların kapılarını aralayan gizli birer hazine olabilir. Bu yüzden, cesaretle adım atın, deneyin, hata yapın ve öğrenin. Çünkü belirsizliklerle dolu bir dünyada, çeviklikle mücadele etmek, gerçek başarının anahtarıdır. Özellikle yeni liderler yetiştirmeliyiz. Farklı disiplinlerde deneyim kazanmış, güvenilirlik hesabı yapabilecek, C seviye de günlük olarak stratejileri gözden geçirecek, topladığı dataları anlık olarak değerlendirebilecek, çözüm önerileri sunup esnek planlar oluşturabilecek bir heyecan verici üstün yöneticilere ihtiyaç olacak. En önemli başkan yardımcılığı bu olacak özellikle belirsizliğin hızla arttığı yakın gelecekte..

            –      Durum hakkında ne kadar biliyorsunuz.                   +

VUCA ile birlikte Muhasebe altyapısı büyük önem kazanıyor. Ben bu konu hakkında 3 kurala dikkat etmemiz gerektiğini düşünüyorum. 1) EBİTTA , 2) VARLIK DEVİR HIZI, 3) KPI olarak; Finansal kaldıraçları, nakit akış analizi ve Bütçe karşılaştırması kullanılmalıdır.

1. EBİTTA

EBITDA, bir şirketin faaliyetlerinden elde ettiği karı, faiz, vergi, amortisman ve itfa öncesi bir ölçüdür. Vuca belirsizlik dönemlerinde, EBITDA’nın belirli özelliklere sahip olması önemlidir:

Esneklik Sağlayacak Düzeyde Yeterli Olmalı: Belirsizlik dönemlerinde, gelirlerde dalgalanmalar ve maliyetlerde artışlar meydana gelebilir. Bu nedenle, şirketin EBITDA’sı, değişen koşullara uyum sağlamak için yeterli esnekliği sağlamalıdır. Yeterli esneklik, operasyonel giderlerde ve gelirlerde dalgalanmaları tolere etmeyi ve nakit akışını korumayı sağlar.

Nakit Akışını Yeterince Yansıtmalıdır: Belirsizlik dönemlerinde nakit akışı yönetimi kritik öneme sahiptir. EBITDA, şirketin faaliyetlerinden elde edilen nakit akışını yansıttığı için, bu dönemlerde nakit akışını doğru bir şekilde ölçebilmesi önemlidir. EBITDA’nın yüksek olması, şirketin nakit akışını güçlendirebilir ve finansal sağlamlığını artırabilir.

Maliyet Yönetimini Yansıtmalıdır: Belirsizlik dönemlerinde, maliyet yönetimi önemlidir. EBITDA, şirketin faaliyetlerinden elde ettiği karı gösterdiği için, maliyetlerin etkin bir şekilde yönetilmesini yansıtmalıdır. Bu, operasyonel verimliliği artırabilir ve kar marjlarını koruyabilir.

Yatırımcılar ve Kredi Derecelendirme Kuruluşları için Güvenilir Bir Ölçüt Olmalıdır: EBITDA, yatırımcılar ve kredi derecelendirme kuruluşları tarafından şirketin finansal sağlığını değerlendirmek için yaygın olarak kullanılan bir ölçüdür. Dolayısıyla, EBITDA’nın güvenilir ve tutarlı bir şekilde hesaplanması ve raporlanması önemlidir.

Stratejik Karar Alma Süreçlerini Desteklemelidir: EBITDA, şirketin stratejik hedeflerine ulaşmak için karar alma süreçlerini desteklemelidir. Bu nedenle, belirsizlik dönemlerinde EBITDA’nın stratejik hedeflere uygun olması ve karar alma süreçlerini desteklemesi önemlidir.

Bu özellikler göz önüne alındığında, belirsizlik dönemlerinde şirketlerin EBITDA’sının, esneklik sağlaması, nakit akışını doğru bir şekilde yansıtması, maliyet yönetimini yansıtması, güvenilir bir ölçüt olması ve stratejik karar alma süreçlerini desteklemesi önemlidir. Bu şekilde, şirketler finansal sağlamlıklarını koruyabilir ve başarılarını sürdürebilirler.

• VARLIK DEVİR HIZI (VDH)

VUCA dönemlerinde varlık devir hızını düşürmek ve kontrol altına almak, organizasyonlar için önemlidir çünkü bu, varlıkların etkin bir şekilde kullanılmasını sağlar ve likiditeyi artırabilir. İşte varlık devir hızını düşürmek ve kontrol altına almak için bazı stratejiler:

Stok Yönetimi: Stoklar, varlık devir hızını etkileyen önemli bir unsurdur. Stok yönetimi stratejileri kullanarak, stok seviyelerini optimize edebilir, gereksiz stok birikimini önleyebilir ve stok devir hızını artırabilirsiniz. Hızlı dönen ürünleri belirleyerek ve talebe göre stok seviyelerini ayarlayarak, stok yönetimini iyileştirebilirsiniz.

Varlık Portföyü Optimizasyonu: Şirketin varlık portföyünü gözden geçirerek, gereksiz veya etkin olmayan varlıkları tanımlayabilir ve bunları optimize edebilirsiniz. Varlık portföyü optimizasyonu, işletmenin faaliyetlerine en uygun ve karlı varlık yapılanmasını sağlar.

Yatırım Stratejilerini Gözden Geçirme: Yatırım harcamalarını ve projeleri gözden geçirerek, VUCA döneminin gerektirdiği esneklik ve dikkatle stratejik kararlar alabilirsiniz. Yatırım getirisini ve geri dönüş sürelerini değerlendirerek, yatırım kararlarınızı optimize edebilir ve varlık devir hızını kontrol altına alabilirsiniz.

İş Süreçlerini İyileştirme: İş süreçlerini gözden geçirerek ve iyileştirme fırsatlarını tanımlayarak, operasyonel verimliliği artırabilirsiniz. Verimliliği artırmak, işlerin daha hızlı ve daha etkin bir şekilde yapılmasını sağlar ve varlık devir hızını artırabilir.

İşbirliği ve Tedarik Zinciri Yönetimi: İşbirliği yaparak ve tedarik zinciri yönetimini optimize ederek, malzeme ve hizmetlerin daha verimli bir şekilde akmasını sağlayabilirsiniz. Tedarik zinciri boyunca ortak hedefler belirleyerek ve stratejik işbirlikleri geliştirerek, varlık devir hızını artırabilirsiniz.

Varlık devir hızını düşürmek ve kontrol altına almak için bu stratejileri kullanarak, organizasyonunuzun etkin bir şekilde varlıklarını kullanmasını sağlayabilir ve likiditeyi artırabilirsiniz. Bu da organizasyonunuzun VUCA dönemlerinde daha güçlü ve dirençli olmasını sağlayabilir. Kısaca bunun en iyi yolu Yalın Üretim ve Kontrol Sistemlerini kullanarak yapmaktır. Bu konu hakkında Yalın Danışmanlardan destek almak doğru bir seçimdir. 42 Gün VDH ile devir aldığım şirketi 10 yıl gibi kısa bir zaman da 1,37 Gün VDH ye indirdim. 2008 global krizine şirket 4.29 gün VDH ile yakalanmıştı.

• KPI olarak; Finansal kaldıraçları, nakit akış analizi ve Bütçe karşılaştırması

Kârlılık Oranları: Otomotiv şirketlerinin karlılık düzeyini değerlendirmek için çeşitli kârlılık oranları kullanılır. Brüt kârlılık oranı (brüt kar / gelir), işletme kârlılık oranı (işletme geliri / gelir) ve net kârlılık oranı (net gelir / gelir) gibi oranlar, şirketin karlılığını değerlendirmek için kullanılır.

Finansal Kaldıraç Oranları: Finansal kaldıraç, otomotiv şirketlerinin borç kullanımını değerlendirmek için önemlidir. Borç oranı (borç / özsermaye), kaldıraç oranı (varlıklar / özsermaye) ve faiz kapsama oranı (işletme geliri / faiz giderleri) gibi oranlar, şirketin finansal kaldıraç düzeyini gösterir.

Nakit Akışı Analizi: Otomotiv şirketlerinin nakit akışlarını değerlendirmek için nakit akışı analizi kullanılır. Bu analiz, şirketin nakit girişleri ve çıkışlarını izler ve nakit akışı durumunu değerlendirir. Ayrıca, gelecekteki nakit akışlarını tahmin etmek için de kullanılabilir.

Bütçe Karşılaştırması: Otomotiv şirketleri, gerçekleşen finansal sonuçlarını bütçe ve tahminlerle karşılaştırarak performanslarını değerlendirirler. Gerçekleşen gelir, gider ve kârlılık gibi finansal veriler, bütçe ve tahminlerle karşılaştırılarak sapmalar belirlenir ve analiz edilir.

Bu finansal analiz araçları, otomotiv şirketlerinin finansal performanslarını değerlendirmelerine ve stratejik kararlar almalarına yardımcı olur. Bu araçlar, şirketin finansal sağlığını anlamak, rekabet avantajı elde etmek ve uzun vadeli başarı için stratejik planlama yapmak için kullanılır.

Sonuç olarak :

Muhasebe alt yapısının VUCA döneminde önemi büyük ve belirli kriterlere dikkat etmek hayati öneme sahip. Bu kriterler EBİTTA, varlık devir hızı ve KPI’lar (anahtar performans göstergeleri) olarak belirlenmiş. EBİTTA, şirketin faaliyetlerinden elde ettiği karı ölçer ve belirsizlik dönemlerinde önemli bir ölçüt olarak kabul edilir. Esneklik, nakit akışını yansıtma ve maliyet yönetimi gibi özellikler, EBİTTA’nın belirsizlik dönemlerinde önemli olmasını sağlar. Varlık devir hızı, şirketin varlıklarını ne kadar etkin kullandığını gösterir. Stok yönetimi, varlık portföyü optimizasyonu ve iş süreçlerinin iyileştirilmesi, varlık devir hızını kontrol altına almanın anahtarlarıdır. Son olarak, finansal kaldıraçlar, nakit akış analizi ve bütçe karşılaştırması gibi KPI’lar, şirketin finansal performansını değerlendirmek için önemlidir. Bu araçlar, şirketin finansal sağlığını anlamak ve stratejik kararlar almak için kullanılır. VUCA döneminde, bu kriterlere odaklanarak muhasebe alt yapısını güçlendirmek, şirketin başarısını artırabilir ve belirsizlikle başa çıkmasına yardımcı olabilir.

Tüm bunlar aslında #Güvenilirlik faktörünün artık ne kadar önemli olduğunun da göstergesi.

Saygılar

Okan Dinc

Başarılı #güvenilirlik testlerinin ardından, bir organizasyonun en kritik adımlarından biri, yedekleme ve kurtarma stratejilerini etkin bir şekilde uygulamaktır. Bu stratejiler, iş sürekliliğini sağlamak, hizmet kesintilerini minimize etmek ve genel olarak iş operasyonlarını korumak için kritik öneme sahiptir. İki ana kavram bu stratejilerin temelini oluşturur: yedeklilik (redundancy) ve arıza toleransı (fault tolerance).

Yedeklilik, bir sistemin ana bileşenlerinde meydana gelen bir arıza durumunda, başka bir yedek bileşenin bu arızayı telafi etme kabiliyetidir. Bu strateji, çeşitli sektörlerde farklı şekillerde uygulanabilir. Örneğin, finansal sektörde, bir bankanın işlem sistemlerinde yedeklilik sağlamak için birden fazla veri merkezi veya sunucu kullanması yaygın bir uygulamadır. Ana sistemde oluşabilecek bir arıza durumunda, diğer sistemler devreye girer ve hizmet kesintisi önlenir.

Benzer şekilde, havacılık endüstrisinde de yedeklilik kritik öneme sahiptir. Bir uçağın güvenli uçuşunu sağlamak için, önemli sistemler genellikle çift veya üçlü yedeklilikle tasarlanır. Örneğin, uçuş kontrol sistemlerinde olası bir arıza durumunda, yedek sistemler otomatik olarak devreye girer ve uçağın güvenli bir şekilde yönetilmesini sağlar.

Redundancy konusunda etkili stratejiler oluşturmak için üç altın kural şunlardır:

1. Çoklu Yedekleme Noktaları Oluşturun: Bir sistemdeki her kritik bileşen için birden fazla yedekleme noktası oluşturmak önemlidir. Örneğin, veri depolama sistemleri için birden fazla yedekleme sunucusu veya bulut tabanlı depolama sağlayıcısı kullanmak, veri kaybını önler ve hizmet kesintilerini minimize eder.
2. Otomatik Yedekleme ve Geçiş Mekanizmaları Kullanın: Otomatik yedekleme ve geçiş mekanizmaları, sistemdeki arızaları algılayarak otomatik olarak yedek bileşenlere geçiş yapar. Bu, insan müdahalesine ihtiyaç duymadan hizmet kesintilerini önler ve iş sürekliliğini sağlar.
3. Sürekli Test ve İyileştirme Yapın: Redundancy stratejilerinin etkinliğini sürdürmek için sürekli test ve iyileştirme süreçleri uygulamak önemlidir. Sistemdeki yedekleme ve geçiş mekanizmalarını periyodik olarak test etmek, potansiyel zayıf noktaları belirlemek ve geliştirmek için gereklidir. Bu, sistemdeki güvenilirliği artırır ve beklenmedik durumlarla başa çıkmaya yardımcı olur.

Arıza toleransı ise, bir sistemin bir arıza durumunda dahi işlevselliğini sürdürebilme kabiliyetidir. Bu strateji, sistemdeki belirli bileşenlerin arızalandığında, diğer bileşenlerin bu eksikliği telafi ederek normal performansı korumasını sağlar. Örneğin, telekomünikasyon sektöründe, ağ ekipmanlarının arıza toleranslı olarak tasarlanması, iletişim ağlarının sürekli olarak çalışmasını sağlar. Bir yönlendirici veya anahtar arızalandığında, diğer ekipmanlar otomatik olarak trafiği yönlendirir ve iletişim kesintisi önlenir.

Bilgi teknolojileri (BT) sektöründe, bulut bilişim hizmetlerinin sağladığı arıza toleransı da önemli bir örnektir. Bulut tabanlı hizmetler, sunucu ve depolama altyapısında oluşabilecek arızaları otomatik olarak algılar ve etkilenen hizmetleri başka sunuculara veya veri merkezlerine geçirerek kesintisiz bir hizmet sağlar.

Otomotiv endüstrisinde ise, otomatik sürüş sistemlerinin arıza toleransı sağlaması hayati önem taşır. Bu sistemler, sensör arızalarını algılayabilir ve diğer sensörler veya yedek sistemler aracılığıyla sürüş güvenliğini korur.

Fault Tolerance (Arıza Toleransı) stratejilerini oluştururken dikkate alınması gereken üç altın kural şunlardır:

1. Hata Algılama ve İzleme Sistemleri Kurun: Bir sistemin arıza toleranslı olabilmesi için, öncelikle olası hata durumlarını algılamak ve izlemek için etkili bir sistem kurulmalıdır. Bu sistemler, donanım ve yazılım seviyelerinde hataları izler ve otomatik olarak müdahale edebilir. Örneğin, bir ağ yönlendiricisinin hata algılama sistemi, ağ bağlantılarını izleyebilir ve bir bağlantıda kesinti olduğunda otomatik olarak trafiği başka bir yola yönlendirebilir.
2. Yedekleme ve Geçiş Mekanizmaları Tasarlayın: Arıza durumlarında hizmet kesintilerini önlemek için yedekleme ve geçiş mekanizmaları önemlidir. Bu mekanizmalar, sistemdeki bir bileşen arızalandığında otomatik olarak yedek bileşenlere geçiş yapar. Örneğin, bir sunucu kümesi arasında yük dengeleme yapılarak, bir sunucunun arızalanması durumunda trafik diğer sunuculara yönlendirilir ve hizmet kesintisi önlenir.
3. Sürekli İyileştirme ve Ölçüm Uygulayın: Arıza toleranslı bir sistem oluşturmak, sürekli olarak sistem performansını izlemeyi ve iyileştirmeyi gerektirir. Sistemdeki hata toleransı stratejilerini periyodik olarak test etmek ve iyileştirmek, potansiyel riskleri azaltır ve sistem güvenilirliğini artırır. Ayrıca, sistemdeki arıza durumlarını analiz ederek, gelecekteki benzer durumları önlemek için gerekli önlemleri almak önemlidir.

Tüm bu örnekler, yedekleme ve kurtarma stratejilerinin farklı sektörlerde nasıl uygulandığını ve iş operasyonlarının güvenilirliğini artırmak için nasıl kullanıldığını göstermektedir. Yedeklilik ve arıza toleransı, modern iş dünyasında kesintisiz iş süreçlerinin sağlanması için vazgeçilmez birer unsurdur. Bu stratejilerin etkin bir şekilde uygulanması, işletmelerin rekabet avantajını korumalarına ve müşteri memnuniyetini artırmalarına yardımcı olur.

#Güvenilirlik, iş dünyasının temel taşlarından biridir ve bu güvenilirliği sağlamanın anahtarı, yedekleme ve arıza toleransı stratejilerinin etkin bir şekilde uygulanmasından geçer. Ancak, bu stratejileri bilgisizce uygulamak sadece finansal yük getirebilir. Dolayısıyla, stratejik bir yaklaşımla yedekleme ve arıza toleransı sistemlerinin oluşturulması ve sürekli olarak iyileştirilmesi önemlidir. Finansal hizmetlerden havacılığa, telekomünikasyondan otomotive kadar pek çok sektörde bu stratejilerin ne kadar kritik olduğunu gördük. Başarılı bir iş operasyonu için bu stratejilere yatırım yapmak, sadece hizmet kesintilerini önlemekle kalmaz, aynı zamanda işletmelerin rekabet gücünü artırır ve müşteri memnuniyetini sağlamlaştırır. Yedekleme ve arıza toleransı, iş dünyasının güvenli limanıdır ve doğru şekilde kullanıldığında, iş sürekliliğini sağlamak için sağlam bir kalkan sunar.

#Güvenilirlik kavramı, günümüzde işletmeler için vazgeçilmez bir öneme sahiptir. Bir ürünün veya sistemin güvenilir olması, müşteri memnuniyetini sağlamanın yanı sıra şirketin itibarını koruması ve rekabet avantajı elde etmesi açısından hayati öneme sahiptir. Güvenilirliği sağlamak için ise çeşitli faktörler ve testler devreye sokulur. Önce gelin bu konuda yazdıklarımın kısa bir özeti gözden geçirmesiyle başlayalım.

Öncelikle, güvenilirlik kavramını tanımlayarak başlayalım. Güvenilirlik, bir ürünün veya sistemin belirli bir süre boyunca istenen performansı sergileme yeteneğidir. Bu performans, ürünün beklenen koşullar altında doğru ve güvenilir bir şekilde çalışması olarak tanımlanabilir. Güvenilirlik, ürünün kalitesi, dayanıklılığı ve kullanılabilirliği üzerinde önemli bir etkiye sahiptir.

Güvenilirliği sağlamak için öncelikle üç önemli faktörü göz önünde bulundurmak gerekmektedir. Birincisi, tasarımın kalitesidir. Ürün veya sistem, başlangıçtan itibaren doğru bir şekilde tasarlanmalı ve gereksinimlere uygun olarak üretilmelidir. İkincisi, üretim sürecinin kalitesi önemlidir. Kaliteli malzemelerin kullanılması ve doğru üretim tekniklerinin uygulanması, ürünün güvenilirliğini artırır. Üçüncü olarak, bakım ve destek hizmetleri önemlidir. Ürünlerin düzenli bakımı ve müşteri desteği, uzun vadeli güvenilirliği sağlamak için gereklidir.

Arıza türleri de güvenilirlik açısından önemli bir faktördür. Arızalar, ürünün veya sistemin beklenen performansı göstermemesine ve müşteri memnuniyetini etkileyebilir. En sık karşılaşılan arıza türleri arasında mekanik arızalar, elektriksel arızalar, yazılım hataları ve insan hatası bulunur. Güvenilirlik mühendisliği, bu arıza türlerini analiz ederek önlem almayı ve ürün veya sistemlerin güvenilirliğini artırmayı amaçlar.

Güvenilirlik mühendisliği için kullanılan iki önemli araçtan biri FMEA (Hata Modu ve Etki Analizi) dir. FMEA, potansiyel hata modlarını belirlemek, bunların etkilerini değerlendirmek ve önlemler almak için kullanılır. FMEA, ürün veya sistemlerin güvenilirliğini artırmak için proaktif bir yaklaşım sunar.

Diğer bir önemli araç ise FTA (Hata Ağacı Analizi) dir. FTA, belirli bir hatanın olası nedenlerini ve bu nedenlerin birbiriyle nasıl ilişkilendirildiğini analiz ederek potansiyel arıza senaryolarını belirlemek için kullanılır. FTA, ürün veya sistemlerin güvenilirliğini artırmak için kullanılan bir diğer proaktif yaklaşımdır. Evet şimdi sıra test konusunu işlemeye geldi.

Güvenilirlik testleri, ürünlerin veya sistemlerin belirli koşullar altında ne kadar dayanıklı olduğunu belirlemek ve uzun vadeli performanslarını değerlendirmek için kullanılan önemli bir araçtır. Bu testler, ürün veya sistemlerin müşterilere güvenle sunulması için kritik öneme sahiptir ve birçok endüstride yaygın olarak kullanılmaktadır. İşte güvenilirlik testlerinin birkaç detayı ve örneği:

1. Stres Testleri: Stres testleri, bir ürünün belirli koşullar altında ne kadar dayanıklı olduğunu belirlemek için yapılır. Bu testler genellikle ürünün maksimum dayanma kapasitesini belirlemek için kullanılır. Örneğin, bir otomobil şasesinin stres testleri, aracın maksimum yük altında ne kadar dayanıklı olduğunu belirlemek için yapılabilecek ve aracın güvenliği ve dayanıklılığı için önemli bir ölçüt oluşturacaktır.

Bir başka örnek, bir elektronik cihazın stres testleri olabilir. Bu testler, cihazın aşırı sıcaklık, nem veya titreşim gibi koşullar altında ne kadar dayanıklı olduğunu belirlemek için yapılır. Bu testler, cihazın güvenilirliğini artırmak ve uzun vadeli kullanımında performansını sağlamak için önemlidir.

2. Yaşlanma Testleri: Yaşlanma testleri, bir ürünün uzun vadeli kullanımın ardından performansının nasıl etkilendiğini değerlendirmek için yapılır. Bu testler genellikle ürünün ömrü boyunca maruz kalabileceği çeşitli koşulları simüle etmek için yapılır. Örneğin, bir cep telefonunun yaşlanma testleri, cihazın pili, ekranı ve diğer bileşenlerinin uzun vadeli kullanımın ardından nasıl performans göstereceğini değerlendirmek için yapılabilir.

Bir başka örnek, bir güç ünitesinin yaşlanma testleri olabilir. Bu testler, ünitenin uzun süre boyunca sürekli yük altında ne kadar dayanıklı olduğunu belirlemek için yapılır. Bu testler, ünitenin güvenilirliğini sağlamak ve uzun vadeli performansını değerlendirmek için önemlidir.

Güvenilirlik testleri genellikle belirli standartlara veya protokollere göre yapılır. Örneğin, uluslararası standartlar kuruluşu (ISO) veya Amerikan Ulusal Standartlar Enstitüsü (ANSI) gibi kuruluşlar tarafından belirlenen standartlar, güvenilirlik testlerinin yapılmasında rehber olarak kullanılabilir.

Ayrıca, güvenilirlik testleri genellikle ürün veya sistemlerin yaşam döngüsünün farklı aşamalarında yapılır. Bunlar, geliştirme aşamasında prototiplerin test edilmesinden, üretim aşamasında seri üretim ürünlerinin test edilmesine kadar değişebilir. Bu farklı aşamalarda yapılan testler, ürünün veya sistemin güvenilirliğini sağlamak için önemlidir ve olası sorunların erken tespit edilmesini sağlar.

ANSI (Amerikan Ulusal Standartlar Enstitüsü) tarafından belirlenmiş bazı güvenilirlik testi standartları şunlardır:

1. ANSI/ASQ Z1.4: Bu standart, belirli bir ürün lotunun kabul edilebilir kalite seviyelerini belirlemek için örneklem alma prosedürlerini tanımlar. Bu standart, ürünlerin güvenilirliğini değerlendirmek ve kabul edilebilir kalite seviyelerini belirlemek için kullanılır.
2. ANSI/IEEE 1100: Bu standart, endüstriyel ve ticari elektrik ve elektronik sistemlerin güvenilirliğini belirlemek için kullanılan genel bir rehberdir. Bu standart, sistemlerin tasarımı, testi, değerlendirmesi ve güvenilirliğinin sürdürülmesi için öneriler içerir.
3. ANSI/ISA 84: Bu standart, endüstriyel kontrol sistemlerinin güvenilirliğini belirlemek için kullanılan bir rehberdir. Bu standart, tehlike analizi, risk değerlendirmesi ve güvenilirlik gereksinimlerini belirleme gibi konuları kapsar.
4. ANSI/ISO/IEC 17025: Bu standart, test ve kalibrasyon laboratuvarlarının yetkinliği için genel gereksinimleri belirler. Bu standart, laboratuvarların güvenilirliğini ve yetkinliğini belirlemek ve onaylamak için kullanılır.

Bu standartlar, güvenilirlik testlerinin yapılması ve değerlendirilmesi için genel rehberler sağlar. Ancak, belirli bir endüstri veya ürün için daha spesifik standartlar da mevcut olabilir. Bu nedenle, güvenilirlik testleri yapılırken ilgili endüstri standartlarına ve rehberlere dikkat etmek önemlidir.

Güvenilirlik testleri, modern işletmeler için hayati bir öneme sahiptir. Bu testler, ürünlerin veya sistemlerin güvenilirliğini sağlamak, müşteri memnuniyetini artırmak ve şirketlerin itibarını korumak için kritik bir rol oynar. Tasarım kalitesi, üretim süreci ve bakım hizmetleri gibi faktörlerle birlikte güvenilirlik mühendisliği araçları olan FMEA ve FTA, ürünlerin veya sistemlerin güvenilirliğini artırmak için etkili bir yol sunar. Stres testleri ve yaşlanma testleri gibi önemli testler, ürünlerin dayanıklılığını ve uzun vadeli performansını değerlendirmek için kullanılır. Güvenilirlik testleri, endüstri standartlarına uygun olarak yapılır ve ürünlerin yaşam döngüsünün farklı aşamalarında gerçekleştirilir. Sonuç olarak, güvenilirlik testleri, işletmelerin kalite standartlarını yükseltir, müşteri memnuniyetini artırır ve rekabet avantajı sağlar, bu nedenle her işletme için kritik bir gerekliliktir.

#Güvenilirlik mühendisliği, mühendislik sistemlerinin ve ürünlerinin belirlenen gereksinimleri karşılayacak şekilde güvenilir olmasını sağlamak için disiplinler arası bir yaklaşımı benimser. Bu disiplin, ürünlerin, sistemlerin veya süreçlerin belirli bir süre boyunca istenilen performansı gösterme yeteneği olarak tanımlanan güvenilirlik kavramını merkezine alır. Güvenilirlik mühendisliği, tasarım, üretim, test, bakım ve operasyon aşamalarında sürekli bir iyileştirme ve kontrol sürecini içerir. Bu süreç, bir ürünün veya sistemin herhangi bir noktada başarısız olma olasılığını azaltmak için istatistiksel ve mühendislik prensiplerini bir araya getirir. Ayrıca, güvenilirlik mühendisliği, güvenilirlik verilerinin analizi ve yorumlanması yoluyla riskleri belirleyerek ve yöneterek ürün ve sistemlerin daha güvenilir hale gelmesine yardımcı olur.

Güvenilirlik mühendisliği, modern mühendislik uygulamalarının vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir. Bu disiplin, ürünlerin veya sistemlerin belirlenen gereksinimleri karşılayacak şekilde güvenilir olmasını sağlamak için kapsamlı bir yaklaşımı benimser. Güvenilirlik mühendisliğinin temel adımlarından biri olan FMEA (Failure Mode and Effects Analysis), arıza modlarını ve bu modların olası etkilerini analiz etme sürecini içerir.

FMEA, bir ürün veya sistemin tasarım veya üretim aşamasında, olası arıza modlarını ve bu arızaların olası etkilerini sistematik bir şekilde değerlendirir. Bu analiz, her bir arıza modunun olası nedenlerini, etkilerini ve bu etkilerin önlenmesi veya azaltılması için alınabilecek önlemleri belirlemeyi amaçlar. Bu sayede, ürün veya sistem tasarımında potansiyel riskler önceden tespit edilir ve uygun düzeltici veya önleyici önlemler alınarak güvenilirlik artırılır.

FMEA süreci genellikle bir ekip tarafından yürütülür ve sistemli bir yaklaşım gerektirir. İlk adım, incelenen sistemin veya ürünün yapısını ve işlevselliğini anlamaktır. Bu adım, sistemin hangi bileşenlerden veya alt sistemlerden oluştuğunu ve bunların nasıl bir araya geldiğini belirlemeyi içerir. Ardından, olası arıza modları tanımlanır ve bunların olası nedenleri ve etkileri analiz edilir.

FMEA sürecinde, her bir arıza modu için bir risk önceliği numarası (RPN) hesaplanır. Bu RPN, arızanın olasılığını, ciddiyetini ve tespit edilme olasılığını dikkate alarak belirlenir. Yüksek RPN değerleri, öncelikli olarak ele alınması gereken arıza modlarını belirlemeye yardımcı olur.

FMEA’nın bir diğer önemli bileşeni, düzeltici veya önleyici eylem planlarının oluşturulması ve uygulanmasıdır. Bu eylem planları, belirlenen riskleri azaltmak veya ortadan kaldırmak için alınacak adımları içerir. Bu adımlar genellikle tasarım değişikliklerini, malzeme veya üretim süreçlerinde iyileştirmeleri veya ek kontrol noktalarını içerebilir.

FMEA sürecinin sonuçları, tasarım veya üretim sürecinde önemli iyileştirmeler yapılmasını sağlar. Bu iyileştirmeler, ürün veya sistemlerin daha güvenilir olmasını sağlar ve müşteri memnuniyetini artırır. Ayrıca, FMEA süreci, maliyetleri azaltarak ve ürünlerin pazara daha hızlı bir şekilde sunulmasını sağlayarak şirketlerin rekabet avantajını artırabilir.

Sonuç olarak, FMEA (Failure Mode and Effects Analysis), güvenilirlik mühendisliğinin temel bir unsuru olarak, ürün ve sistemlerin güvenilirliğini artırmak ve potansiyel riskleri azaltmak için önemli bir araçtır. Sistematik ve disiplinli bir yaklaşım gerektiren bu analiz yöntemi, mühendislerin tasarım ve üretim süreçlerinde karşılaşabilecekleri potansiyel sorunları önceden tespit etmelerine ve çözümler üretmelerine yardımcı olur. Bu da hem şirketlerin hem de tüketicilerin memnuniyetini artırır.

FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) algoritması, ürün veya sistemlerin güvenilirliğini artırmak için kullanılan bir yöntemdir. İşte adım adım FMEA algoritması:

1. Fonksiyonların Belirlenmesi: İlk adım, incelenen sistemin veya ürünün temel fonksiyonlarını belirlemektir. Bu adım, sistemin veya ürünün ne yapması gerektiğini ve amaçlanan kullanımını anlamayı içerir.
2. Hata Türlerinin Belirlenmesi: Bu adımda, olası hata türleri tanımlanır. Hata türleri, bir sistemin veya ürünün belirli bir bileşeninin nasıl başarısız olabileceğini tanımlar. Örneğin, bir elektronik cihazdaki bir bileşenin kısa devre yapması bir hata türü olabilir.
3. Hata Türlerinin Etkilerinin Belirlenmesi: Her bir hata türünün olası etkileri değerlendirilir. Bu adım, bir hata durumunda sisteme veya ürüne nasıl etki edeceğini anlamayı içerir. Örneğin, bir bileşenin arızalanması durumunda sistemin çalışmaması veya performansının düşmesi gibi.
4. Şiddetin Saptanması: Hata türlerinin etkileri, bir şiddet ölçeği kullanılarak değerlendirilir. Şiddet, bir hata durumunun ne kadar ciddi olduğunu belirlemeye yardımcı olur. Örneğin, kullanıcı güvenliği için kritik bir hata durumu yüksek şiddetle değerlendirilebilir.
5. Olası Sonuçlar için Prosedürlerin Uygulanması: Bu adımda, her bir hata durumu için uygun prosedürler belirlenir. Bu prosedürler, bir hata durumu gerçekleştiğinde alınacak adımları içerir. Örneğin, bir arıza durumunda kullanıcılara nasıl bir uyarı verileceği veya sistem nasıl kapatılacağı gibi.
6. Olası Nedenlerin Gözden Geçirilerek Temel Nedenin Belirlenmesi: Her bir hata durumunun temel nedeni belirlenir. Bu adım, bir hata durumunun arkasındaki gerçek nedeni bulmayı içerir. Örneğin, bir bileşenin aşırı ısınmasının nedeni, yetersiz soğutma olabilir.
7. Sıklığın Saptanması: Bir hata durumunun ne sıklıkla meydana gelebileceği belirlenir. Bu adım, bir hata durumunun olasılığını değerlendirmeyi içerir.
8. Şiddetin Saptanması: Hata durumlarının şiddeti tekrar gözden geçirilir ve güncellenir.
9. Özel Niteliklerin Belirlenmesi: Her bir hata durumu için özel nitelikler tanımlanır. Bu özellikler, hata durumunun belirli koşullar altında nasıl değişebileceğini veya etkilenebileceğini belirtir.
10. Süreç Kontrollerinin Belirlenmesi: Bu adımda, hata durumlarını önlemek veya etkilerini azaltmak için uygulanacak süreç kontrolleri belirlenir. Örneğin, düzenli bakım veya kalite kontrol gibi.
11. Saptanabilirliğin Belirlenmesi: Bir hata durumunun ne kadar kolay tespit edilebileceği değerlendirilir. Bu, bir hata durumunun ne kadar hızlı tanımlanabileceğini ve müdahale edilebileceğini belirlemeye yardımcı olur.
12. Risk Öncelik Göstergesi (RÖS) ve Risk Tahmini: Her bir hata durumu için bir risk öncelik göstergesi (RÖS) hesaplanır. Bu gösterge, bir hata durumunun önemini ve önceliğini belirlemeye yardımcı olur. Ardından, genel risk seviyesi tahmin edilir.
13. Risk Azaltacak Önlemlerin Alınması: Yüksek riskli hata durumları için uygun risk azaltma önlemleri belirlenir ve uygulanır. Bu önlemler, potansiyel riskleri azaltmak veya ortadan kaldırmak için alınacak adımları içerir.

3 Temel hata türü vardır.

1. Sabit Hata: Sabit hata, bir süreç veya sistemin sürekli olarak aynı hatayı üretmesi durumudur. Bu tür hatalar, genellikle süreçteki bir kusur veya tasarım hatası nedeniyle meydana gelir. Örneğin, bir üretim hattındaki bir makinenin her zaman aynı noktada hata yapması sabit bir hataya işaret edebilir. Sabit hatalar genellikle tekrarlanabilir ve sistematik bir şekilde tanımlanabilir.
2. Sistematik Hata: Sistematik hata, bir süreç veya sistemin belirli bir şekilde yanlış çalışması durumudur. Bu tür hatalar, genellikle bir süreçteki belirli bir adımda yapılan bir hata veya tasarımın genel bir eksikliği nedeniyle meydana gelir. Örneğin, bir üretim sürecindeki bir operatörün belirli bir adımı yanlış uygulaması sistematik bir hataya neden olabilir. Sistematik hatalar genellikle tekrarlanabilir ve düzenli bir şekilde tanımlanabilir.
3. Tesadüfi Hata: Tesadüfi hata, bir süreç veya sistemin rastgele veya beklenmeyen bir şekilde hata yapması durumudur. Bu tür hatalar, genellikle dış etkenler veya kontrol dışı faktörler nedeniyle meydana gelir. Örneğin, bir üretim hattında ani bir elektrik kesintisi veya malzeme kalitesinde beklenmeyen bir değişiklik tesadüfi bir hataya neden olabilir. Tesadüfi hatalar genellikle rastgele ortaya çıkar ve tahmin edilemezdir.

APQP (Advanced Product Quality Planning) ve PPAP (Production Part Approval Process) süreçlerinin bir parçası olarak FMEA (Failure Mode and Effects Analysis), ürün geliştirme ve üretim süreçlerinde kaliteyi sağlamak için önemli bir araçtır.

FMEA, bir ürünün veya sürecin olası arıza modlarını ve bu arızaların olası etkilerini sistematik olarak analiz eden bir yöntemdir. APQP sürecinin bir aşaması olarak, FMEA, ürün tasarımı ve geliştirme aşamasında kullanılır. Ürün tasarımında FMEA, tasarım hatalarını önceden belirlemeye ve bunları düzeltmeye yardımcı olur. Bu, ürünün daha güvenilir ve müşteri gereksinimlerini karşılayan bir şekilde üretilmesine olanak tanır.

PPAP sürecinin bir parçası olarak ise, FMEA, üretim sürecindeki potansiyel riskleri değerlendirmek ve yönetmek için kullanılır. Üretim sürecindeki hataların veya arızaların olası etkilerini anlamak, uygun kontrollerin ve önlemlerin uygulanmasına olanak sağlar. Bu da üretim sürecindeki kaliteyi artırır ve müşteri memnuniyetini sağlar.

FMEA, APQP ve PPAP süreçlerinin her ikisinde de önemli bir rol oynar çünkü kalite yönetimi süreçlerinin bir parçası olarak ürün veya süreçlerdeki potansiyel riskleri azaltmaya ve kaliteyi artırmaya yardımcı olur. Bu da sonuçta müşteri memnuniyetini ve pazar rekabet gücünü artırır.

FMEA, APQP ve PPAP gibi kalite yönetimi süreçlerinin önemi giderek artmaktadır, çünkü müşteri memnuniyeti ve ürün kalitesi günümüz rekabetçi pazarında kritik bir öneme sahiptir. Bu süreçler, ürünlerin ve süreçlerin güvenilirliğini ve performansını artırmak için güçlü araçlar sunar. FMEA’nın sistematik analizi, potansiyel riskleri belirleyerek mühendislik tasarımında ve üretim süreçlerinde iyileştirmeler yapılmasına olanak sağlar. Sonuç olarak, bu süreçlerin etkin bir şekilde uygulanması, şirketlerin sürdürülebilir bir rekabet avantajı elde etmesine ve müşterilerin ihtiyaçlarını karşılamasına yardımcı olur. Bu nedenle, kalite yönetimi süreçlerine yatırım yapmak, gelecekteki başarı için hayati bir adımdır.

#GÜVENİLİRLİK konusuna arıza türlerinin ikincisi olan Sistematik Arızalar ile devam ediyorum. Sistematik arızalar, belirli bir tasarım hatası veya süreç sorunundan kaynaklanan ve tekrarlanabilir nitelikte olan hatalardır. Bu tür arızalar, üretim süreçlerinde veya ürünlerin kullanımında ortaya çıkabilir ve genellikle sistemik veya yapısal bir nedene dayanır. Sistematik arızalar, kalite yönetimi ve süreç iyileştirme çalışmalarında önemli bir konudur çünkü tekrarlanabilirlikleri nedeniyle ciddi maliyetlere ve güvenilirlik sorunlarına yol açabilirler.

Birinci olarak, sistematik arızaların kökeni genellikle tasarım veya üretim süreçlerindeki eksikliklerdir. Bir ürünün tasarımında yapılan hatalar, malzeme seçimi, bileşen uyumluluğu veya montaj süreçlerindeki hatalar gibi unsurları içerebilir. Bu hatalar, ürünlerin kullanımı sırasında tekrarlanabilir sorunlara yol açabilir.

İkinci olarak, sistemik arızaların belirlenmesi ve düzeltilmesi genellikle karmaşık ve zaman alıcı bir süreç gerektirir. Bunun nedeni, sorunun temelinde yatan yapısal veya süreçsel nedenleri bulmanın zorluğudur. Bu nedenle, sistematik arızaların giderilmesi genellikle çok disiplinli bir yaklaşımı gerektirir.

Üçüncü olarak, sistematik arızalar genellikle tekrarlanan maliyetlere neden olurlar. Bir üründeki sistematik bir arıza, üretim hattında veya kullanım sırasında sürekli olarak ortaya çıkabilir ve bu da onarım maliyetleri, geri çağırma masrafları veya müşteri memnuniyetsizliği gibi ek maliyetlere yol açabilir.

Dördüncü olarak, sistematik arızaların tespiti ve çözümü genellikle kalite yönetimi süreçlerinin bir parçasıdır. Kalite yönetimi, sürekli iyileştirme ve hatanın kaynağını ortadan kaldırma prensiplerine dayanır. Bu nedenle, bir organizasyonun kalite yönetimi süreçlerinin etkinliği, sistematik arızaların önlenmesinde kritik bir rol oynar.

Beşinci olarak, sistematik arızaların önlenmesi için önleyici eylemler alınmalıdır. Bu eylemler, tasarım sürecinin başlangıcından itibaren üretim süreçlerinin her aşamasına kadar uzanabilir. Önleyici eylemler, sürekli iyileştirme prensipleri doğrultusunda gerçekleştirilmeli ve sürekli olarak gözden geçirilmelidir.

Altıncı olarak, sistematik arızaların kaynağını belirlemek genellikle kök neden analizi yöntemleriyle yapılır. Kök neden analizi, bir sorunun altında yatan temel nedenleri tanımlamak için kullanılan bir sistemdir. Bu analiz, sistematik arızaların tekrarlanmasını önlemek için kritik bir adımdır.

Yedinci olarak, sistematik arızaların önlenmesi ve giderilmesi için sürekli eğitim ve bilgi paylaşımı önemlidir. Çalışanların sürekli olarak eğitilmesi ve deneyimlerinin paylaşılması, organizasyonun sürekli iyileştirme çabalarını destekler.

Sekizinci olarak, sistematik arızaların önlenmesi ve giderilmesi için kalite güvence süreçleri önemlidir. Kalite güvence süreçleri, ürünlerin tasarımından başlayarak üretim ve dağıtım süreçlerine kadar olan her adımda kalite standartlarının uygulanmasını sağlar.

Dokuzuncu olarak, sistemik arızaların müşteri geri bildirimleriyle belirlenmesi önemlidir. Müşteri geri bildirimleri, ürünlerin kullanımı sırasında ortaya çıkan sorunların tespit edilmesinde kritik bir kaynaktır ve organizasyonun sürekli iyileştirme çabalarını yönlendirebilir.

Onuncu olarak, sistematik arızaların giderilmesi genellikle mühendislik değişiklikleri veya süreç iyileştirme projeleri gerektirir. Bu projeler, organizasyonun sürekli iyileştirme çabalarının bir parçası olarak yönetilir ve izlenir.

Onbirinci olarak, sistematik arızaların tekrarlanmamasını sağlamak için düzenli olarak performans izleme ve değerlendirme yapılmalıdır. Bu izleme ve değerlendirme süreci, organizasyonun sürekli iyileştirme çabalarının etkinliğini değerlendirmeye yardımcı olur.

Onikinci olarak, sistematik arızaların önlenmesi ve giderilmesi için işbirliği ve iletişim önemlidir. Farklı departmanlar arasında etkili iletişim ve işbirliği, sorunların hızlı bir şekilde tanımlanmasını ve çözülmesini sağlar.

Onüçüncü olarak, sistematik arızaların önlenmesi ve giderilmesi için veri odaklı bir yaklaşım benimsenmelidir. Veri analizi ve izleme, organizasyonun sürekli iyileştirme çabalarını destekleyen önemli bir araçtır.

Ondördüncü olarak, sistematik arızaların giderilmesi sürecinde paydaşların katılımı önemlidir. Paydaşlar, süreç iyileştirme projelerine katılarak kapsamlı çözümlerin geliştirilmesine katkıda bulunabilirler.

Son olarak, sistematik arızaların önlenmesi ve giderilmesi sürecinde sabır ve kararlılık önemlidir. Sorunların çözümü genellikle zaman alıcı ve zorlu olabilir, ancak kararlılık ve azimle çözümler bulunabilir ve uygulanabilir.

Sistematik arızaların önlenmesi için olmazsa olmaz 3 temel altın kural şunlardır:

1. Kök Neden Analizi Yapılmalı: Sorunların yalnızca yüzeydeki belirtilerine değil, altında yatan temel nedenlere odaklanılmalıdır. Kök neden analizi, sorunun gerçek kaynağını belirlemek için kullanılan etkili bir yöntemdir. Bu analiz, tekrarlanan arızaların nedenlerini tespit ederek, gelecekte benzer sorunların önlenmesine yardımcı olur.
2. Sürekli İyileştirme Kültürü Benimsenmeli: Organizasyonlar, sürekli iyileştirme ve mükemmellik için bir kültür oluşturmalıdır. Çalışanlar, sürekli olarak süreçleri gözden geçirip iyileştirmeli ve sorunları çözmek için aktif olarak katkıda bulunmalıdır. Bu kültür, sistematik arızaların tekrarlanmasını önlemek için önemlidir.
3. Veriye Dayalı Kararlar Alınmalı: Kararlar, somut verilere dayandırılmalı ve duygusal olarak değil, objektif bilgilere dayanarak alınmalıdır. Veri analizi, organizasyonların süreçlerini anlamalarına ve iyileştirmelerine yardımcı olur. Bu, sistematik arızaların kaynağını belirlemek ve etkili çözümler geliştirmek için önemlidir.

Otomotiv endüstrisi sistematik arızaları kolayca kabullenmez ve sürekli olarak iyileştirme çabaları içindedir. İşte bu sektörde yaşanan bazı örnekler:

1. Takım Arabası Skandali (GM): General Motors’un (GM), 2000’li yılların başında 2.6 milyon aracını etkileyen devasa bir geri çağırma krizi yaşadığı bilinmektedir. Bu araçlardan bazılarında ateşleme anahtarlarındaki bir tasarım hatası nedeniyle motorun beklenmedik bir şekilde kapanması riski vardı. Bu durum, birçok ölüme ve yaralanmaya neden oldu. GM, bu skandalın ardından tazminatlar ödemek zorunda kaldı ve güvenlik standartlarını artırmak için büyük çaba harcadı.
2. Hava Yastığı Skandalları (Takata): Takata Corporation, 2010’ların başında milyonlarca aracı etkileyen devasa bir hava yastığı skandalıyla karşı karşıya kaldı. Takata’nın ürettiği hava yastıklarında kullanılan bir kimyasal maddenin istikrarsızlığı nedeniyle patlama riski vardı. Bu durum, birçok ölüme ve yaralanmaya neden oldu ve araç üreticilerini milyarlarca dolara mal olan geniş kapsamlı geri çağırma kampanyalarına zorladı.
3. Egzoz Emisyonları Manipülasyonu (Volkswagen): 2015 yılında, Volkswagen (VW) Grubu, egzoz emisyon testlerini manipüle ettiği için dünya çapında büyük bir skandala karıştı. VW, dizel motorlu araçlarında emisyon testlerini geçmek için yazılım kullanarak gerçek dışı sonuçlar elde etmişti. Bu durum, şirkete cezalar, geri çağırma masrafları ve itibar kaybı olarak geri döndü. Bu olay, otomotiv endüstrisinde güvenilirlik ve etik meselelerin önemini vurguladı.

Bu örnekler, otomotiv endüstrisinde sistematik arızaların ciddiyetini ve önlenmesi için alınması gereken önlemleri göstermektedir. Bu sektörde yaşanan bu tür skandallar, güvenlik, kalite ve müşteri memnuniyeti gibi kritik unsurların ne kadar önemli olduğunu göstermektedir. Bu örnekler en popüler ve bilinir olanlardır.

“Sistematik arızaları” tam olarak matematiksel bir formülle ifade etmek zor olsa da, bu kavramı nicel olarak değerlendirmek mümkündür. Bir sistematik arıza, belirli bir süreç veya sistemde tekrarlanan ve genellikle tasarım veya üretim hatası kaynaklı olan bir hatadır. Bu hata, belirli bir olasılık dağılımına tabi olabilir ve bu da matematiksel olarak ifade edilebilir.

Örneğin, bir üretim hattında meydana gelen sistematik bir arıza, belirli bir olasılıkla gerçekleşen bir olay olabilir. Bu olasılığı modellemek için olasılık teorisi ve istatistiksel yöntemler kullanılabilir. Ayrıca, sistematik arızaların maliyetini değerlendirmek için maliyet analizi ve ekonomi modelleri de kullanılabilir.

Ancak, sistematik arızaların kendisi genellikle doğrudan bir matematiksel formülle ifade edilemez çünkü genellikle karmaşık ve çoklu faktörlü bir süreçten kaynaklanır. Bununla birlikte, matematik ve istatistik, sistematik arızaları anlamak, analiz etmek ve azaltmak için önemli araçlar sağlar.

Sistematik arızaların insan-makine ilişkisi oldukça önemlidir. Bu ilişkiyi açıklamak için birkaç noktayı göz önünde bulundurabiliriz:

1. Tasarım ve Üretim: İnsanlar tarafından yapılan tasarım ve üretim süreçleri, sistematik arızaların ortaya çıkmasında önemli bir rol oynar. Hatalı tasarım veya yanlış üretim yöntemleri, ürünlerde tekrarlanabilir hatalara neden olabilir. Bu nedenle, tasarım ve üretim süreçlerinde insan faktörünün titizlikle ele alınması önemlidir.
2. Eğitim ve Beceri: İnsanlar tarafından yürütülen işlemler, eğitim ve beceri düzeyine bağlı olarak sistematik arızaların oluşumunu etkileyebilir. İyi eğitimli ve deneyimli personel, hataları minimize etme ve doğru prosedürleri izleme konusunda daha başarılı olabilir. Ancak, yetersiz eğitim veya beceri eksikliği, sistematik arızaların artmasına ve tekrarlanmasına neden olabilir.
3. İş Yükü ve Stres: İnsanların üzerindeki aşırı iş yükü veya stres, hatalı kararlar almasına veya dikkatsizlik yapmasına neden olabilir. Bu durumda, sistematik arızaların ortaya çıkma olasılığı artar. Özellikle yoğun üretim ortamlarında veya stres altında çalışılan durumlarda, hataların kaçınılmaz olduğu görülebilir.
4. İnsan-Makine Etkileşimi: Modern üretim tesislerinde, insanlar ve makineler arasındaki etkileşim önemlidir. İnsanlar tarafından kullanılan araçlar ve ekipmanların kullanımının basit ve kullanıcı dostu olması, hataların azaltılmasına yardımcı olabilir. Ayrıca, otomasyon ve robotik sistemlerin doğru şekilde entegre edilmesi, insan hatalarının önlenmesine ve sistematik arızaların azaltılmasına katkıda bulunabilir.

Sonuç olarak, sistematik arızaların önlenmesinde insan-makine ilişkisi kritik bir rol oynar. Doğru eğitim, uygun beceri düzeyi, düşük stres ortamı ve uygun teknoloji kullanımı, bu ilişkinin başarılı bir şekilde yönetilmesine yardımcı olabilir. Bunları ve aralarındaki dengeyi sağlayamazsanız bedelini ödemekte zorlanacağınız hatalar ile karşılaşma olasılığınız artar.

İnsan-makine ilişkisindeki güvenilirlik endeksi, bir sürecin veya sistemdeki insan ve makine etkileşiminin ne kadar güvenilir olduğunu ölçen bir metrik olabilir. Ancak, belirli bir “doğru” güvenilirlik endeksi yoktur, çünkü her durum farklıdır ve farklı gereksinimlerle karşılaşabilir.

Güvenilirlik endeksi, genellikle belirli bir süre içindeki arıza sayısı, iş yükü, insan faktörünün önemi, kullanılan ekipmanın bakım durumu gibi çeşitli faktörlere dayanarak belirlenir. Bu nedenle, bir güvenilirlik endeksinin ne olması gerektiği, belirli bir durumun gereksinimlerine ve beklentilerine bağlı olacaktır.

Örneğin, otomotiv endüstrisinde, bir aracın güvenilirliği, belirli bir kilometre veya süre için arıza sayısı üzerinden değerlendirilebilir. Ancak, bir tıbbi cihazın güvenilirliği, bir hastanede kullanım sırasında oluşabilecek hatalı sonuçların sıklığına dayanarak değerlendirilebilir.

Bu nedenle, insan-makine ilişkisindeki güvenilirlik endeksinin belirlenmesi, belirli bir endüstri, süreç veya sistem için geçerli olan gereksinimler ve standartlar dikkate alınarak yapılmalıdır. Bu endeks, olası hataları ve arızaları minimize etmeye yönelik iyileştirme çabalarını desteklemek için kullanılabilir.

Sistematik arızalar, bir kurumun veya endüstrinin güvenilirliği ve başarısını derinden etkileyen kritik bir sorundur. Ancak, bu zorluklarla yüzleşmek, yenilik ve sürekli iyileştirmenin önünü açabilir. İnsan-makine ilişkisinin dikkatle yönetilmesi ve güvenilirlik endekslerinin sürekli izlenmesi, sadece bir sorunun değil, bir fırsatın da ötesine geçebilir. Bu, başarılı organizasyonların yapması gereken bir adımdır. Unutmayın, her arıza bir öğrenme fırsatıdır ve sadece kararlılıkla ve kararlılıkla bunları ele alarak gerçek gelişmeyi sağlayabiliriz.

#Güvenilirlik geleceği şekillendirmede, belirsizlikleri azaltmada ve stratejik planlamada en önemli bilimsel yaklaşımımız olacak. 3 bilinmeyeni konuştuk. 3 Bilinmeyen biri olan zaman ile ilgili olan 3 faktörü de tek tek konuştuk. Sıra başarısızlık olasılıklarına ve arıza türlerine geldi. En tehlikeli olan ile başlıyoruz.

Konu, Rastgele arızalar. Tahmin edilemeyen, istatistiksel olarak modelleme gerektiren arızaları #Rastgele arızalar olarak tanımlıyoruz. Bu tür arızalar, belirli bir desen veya nedenlerle ilişkilendirilemezler ve genellikle aniden ortaya çıkarlar. Endüstriyel ekipmanlarda, elektronik cihazlarda, ağ altyapılarında ve diğer birçok alanda rastgele arızalarla karşılaşmak mümkündür.

Rastgele arızaların temel özelliği, bir sistem veya bileşenin normal işleyişine etki eden belirgin bir nedenin olmamasıdır. Bunun yerine, bu arızalar genellikle istatistiksel olarak tahmin edilemezler ve ani bir şekilde meydana gelirler. Örneğin, bir elektronik cihazın çalışması bir anda durabilir veya bir otomobil aniden arıza yapabilir.

Bu tür arızaların nedenleri genellikle çeşitli faktörlerin karmaşık etkileşiminden kaynaklanır. İklim koşulları, üretim toleransları, malzeme kalitesi, kullanım şartları ve daha birçok değişken, rastgele arızaların oluşumunda rol oynayabilir. Bu karmaşık ilişkileri anlamak ve analiz etmek genellikle istatistiksel modelleme tekniklerine dayanır.

İstatistiksel modelleme, rastgele arızaların anlaşılması ve tahmin edilmesinde önemli bir araçtır. Bu modeller, geçmiş verilere dayanarak arızaların olasılığını ve dağılımını tahmin etmek için kullanılır. Bu tahminler, bakım planlaması, risk yönetimi ve performans iyileştirmesi gibi birçok alanda kullanılabilir.

Birçok istatistiksel model, rastgele arızaların olasılığını belirlemek için kullanılır. Bunlar arasında Poisson dağılımı, Weibull dağılımı ve eksponansiyel dağılım gibi yaygın olarak kullanılan modeller bulunmaktadır. Bu modeller, belirli bir zaman diliminde meydana gelme olasılığını tahmin etmek için kullanılır.

Rastgele arızaların tahmin edilmesi ve yönetilmesi, endüstriyel operasyonların etkinliği ve güvenilirliği açısından kritik öneme sahiptir. Özellikle kritik sistemlerde veya yüksek maliyetli ekipmanlarda rastgele arızaların etkileri önemli olabilir. Bu nedenle, işletmeler genellikle rastgele arızaları azaltmak ve etkilerini minimize etmek için çeşitli stratejiler geliştirirler.

Bakım stratejileri, rastgele arızaların etkilerini azaltmada önemli bir rol oynar. Önleyici bakım, düzenli bakım ve duruma dayalı bakım gibi farklı yaklaşımlar, arızaların önceden tespit edilmesine ve önlenmesine yardımcı olabilir. Bu stratejiler, operasyonel sürekliliği artırabilir ve bakım maliyetlerini optimize edebilir.

Teknolojik ilerlemeler, rastgele arızaların yönetilmesinde yeni fırsatlar sunmaktadır. Örneğin, sensör teknolojileri ve uzaktan izleme sistemleri, ekipmanların durumunu sürekli olarak izleyebilir ve potansiyel arızaları önceden tespit edebilir. Bu, beklenmedik arıza duruşlarını azaltabilir ve sistem güvenilirliğini artırabilir.

Sonuç olarak, rastgele arızalar endüstriyel operasyonlar için ciddi bir zorluk oluşturur ve genellikle istatistiksel modelleme gerektirirler. Bu arızaların etkilerini azaltmak ve operasyonel güvenilirliği artırmak için, işletmelerin etkili bakım stratejileri geliştirmesi ve teknolojik yenilikleri benimsemesi önemlidir. İstatistiksel modelleme ve veri analizi, rastgele arızaların anlaşılması ve yönetilmesinde önemli bir rol oynar ve sürekli olarak geliştirilmelidir. Bu, endüstriyel sistemlerin daha güvenilir, verimli ve sürdürülebilir olmasına yardımcı olabilir.

Rastgele arızalarla ilgili basit bir istatistiksel modelleme yapabiliriz. Örneğin, Poisson dağılımı sıklıkla rastgele arızaların modellenmesinde kullanılır. Poisson dağılımı, nadir olayların (örneğin, belirli bir zaman aralığında meydana gelen arızalar) olasılığını tahmin etmek için idealdir. Diyelim ki bir makinenin belirli bir zaman diliminde ortalama olarak λ arıza yaşadığını biliyoruz. Bu durumda, Poisson dağılımı kullanarak belirli bir zaman aralığında belirli bir sayıda arıza yaşama olasılığını tahmin edebiliriz. Örneğin, bir saatlik zaman diliminde 2 arıza yaşama olasılığını hesaplamak için Poisson dağılımını kullanabiliriz.

Python’da Poisson dağılımını kullanarak bu tahminlemeyi yapabiliriz:

import numpy as np
import matplotlib.pyplot as plt

Makinenin ortalama olarak saatte 3 arıza yaşadığını varsayalım

lambda_ = 3

Belirli bir zaman aralığında (örneğin, bir saatte) olası arıza sayıları

possible_values = np.arange(0, 10)

Poisson dağılımı formülü ile olasılıkları hesaplayalım

probabilities = np.exp(-lambda_) * (lambda_ ** possible_values) / np.math.factorial(possible_values)

Olasılık dağılımını çizelim

plt.bar(possible_values, probabilities, color=’blue’)
plt.xlabel(‘Arıza Sayısı’)
plt.ylabel(‘Olasılık’)
plt.title(‘Poisson Dağılımı: Saatte Ortalama 3 Arıza’)
plt.show()

Bu kod, saatte ortalama 3 arıza yaşayan bir makinede belirli arıza sayılarının olasılıklarını gösteren bir Poisson dağılımı çizmektedir. Bu model, belirli bir zaman diliminde kaç arıza bekleyebileceğimizi tahmin etmemize yardımcı olabilir.

Poisson dağılımı, nadir olayların (örneğin, belirli bir zaman aralığında meydana gelen arızalar) olasılığını modellemek için kullanılan bir olasılık dağılımıdır. Bu dağılım, sürekli zaman aralığında, birbirinden bağımsız olarak meydana gelen olayların sayısını ifade eder.

Poisson dağılımı, aşağıdaki olasılık yoğunluk fonksiyonu ile tanımlanır:

​

Burada:

• P(X=k), k olayın olasılığını temsil eder.
• e Euler sayısıdır, yaklaşık olarak 2.71828’dir.
• λ olayların ortalama sayısını ifade eder.
• k olayların gerçekleşme sayısını belirtir.
• k!, k faktöriyelini ifade eder.

Poisson dağılımı, şu koşullar altında kullanılabilir:

1. Belirli bir zaman aralığında olayların sayısı sürekli olmalıdır.
2. Olayların gerçekleşme olasılığı çok düşük olmalıdır.
3. Olayların birbirinden bağımsız olması gerekmektedir.

Örneğin, bir makinenin ortalama olarak her saatte 3 arıza yaşadığını varsayalım (λ=3). Bu durumda, Poisson dağılımı formülü kullanılarak belirli bir saatte belirli bir arıza sayısının olasılığı hesaplanabilir. Örneğin, saatte 2 arıza yaşama olasılığını hesaplamak için:

yaklaşık 0,224

Bu şekilde, Poisson dağılımı belirli bir zaman diliminde belirli bir arıza sayısının olasılığını tahmin etmek için kullanılabilir.

Örneğin, bir hastane acil servis birimindeki günlük hasta sayısını ele alalım. Diyelim ki bu birimde ortalama olarak her gün 15 hasta muayene ediliyor (λ=15). Bu durumda, Poisson dağılımını kullanarak belirli bir günde belirli hasta sayısının olasılığını hesaplayabiliriz.

Örneğin, 20 hasta gelme olasılığını hesaplamak için Poisson dağılımı formülünü kullanabiliriz:

Ancak, hesaplama için genellikle lambda değeri ile belirli bir zaman dilimi çarpılır ve bu hesaplamayı yaparız. Yani, lambda değeri günlük hasta sayısıdır ve bizim durumumuzda lambda değeri 15 olduğu için, 20 hasta gelme olasılığını hesaplamak için lambda değerini bir güne çarparız:

​

Bunun gibi, istediğiniz herhangi bir hasta sayısı için olasılığı hesaplayabilirsiniz. Bu, hastane personelinin ve kaynaklarının planlanması, kapasite yönetimi ve hizmet kalitesi üzerinde fikir sahibi olmalarına yardımcı olabilir. Bu bilgi, özellikle beklenmedik yoğunluk dönemlerinde ek kaynakların gerekip gerekmediğine karar vermede kullanılabilir.

Tüm sektörler için bu örnekler çoğaltılabilir.

Bu yazıda #Güvenilirlik faktörlerinden üçüncüsü #Availability (Erişilebilirlik) anlatacağım. İlk yazımda bahsettiğim üçüncü bilinmeyen için İNSAN tahmininde bulunanlar haklıydı. Üçüncü bilinmeyen #İNSAN. Yakın gelecekte aranan #İNSAN, belirsizlikleri çözmek için ihtiyaç duyulan bir dağ keçisi kadar çevik, bir kartal kadar uzaktan baktığını görebilecek, gördüğünü peregrine şahini kadar hızlı analiz edip karar verebilen biri olmalı.

Erişilebilirlik (Availability), Otomotiv, havacılık, bilgi teknolojisi ve bilişim sistemlerinde güvenilirlik faktörlerinden biridir. Bir sistem ya da hizmetin, kullanıcılar tarafından istendiği zaman erişilebilir olma yeteneğini ifade eder. Bugün bu kavramın daha kolay ve net anlaşılabilmesi için size günümüzün popüler teknolojisi üzerinden anlatacağım. Bu kavram, sistemlerin sürekli olarak çalışabilir ve kullanılabilir olması gerektiği fikrine dayanır. Erişilebilirlik, bir sistemdeki kesintisizliklerin minimum seviyede tutulması ve gerektiğinde hızlı bir şekilde düzeltilmesiyle ilgilidir. Televizyonlar ilk kez evlerimizde yarini almaya başladığında belki hatırlayanlarınız vardır, sık sık alt yapı yetersizliğinden voltaj dalgalanması yaşardık. Bu da erişebilirliği düşürdü. Hemen çözüm üretildi elektrik dalgalanmalarını önlemek için regülatör tanımı girdi hayatımıza.

Aklıma hemen Adile Naşit’in reklamında oynadığı Teletrans Voltaj Regülatörü geldi. Bu tam olarak bir güvenilirlik çalışması sonucunda ortaya çıkmıştı.

Voltaj regülatörleri yerini sistemin, ürünün içinde küçücük bir devreye bıraktı. İhtiyaç büyüdükçe erişebilirlik cihazları olarak kesintisiz güç kaynakları kullanılmaya başlandı. Birçok alanda erişilebilirlik kritik bir öneme sahiptir. Özellikle finansal sistemler, sağlık hizmetleri, iletişim ağları gibi alanlarda her an erişilebilir olmak hayati önem taşır. Bu noktada, bilgisayar bilimindeki bazı matematiksel problemler, erişilebilirliğin ne kadar önemli olduğunu göstermek adına değerli birer araç olabilir. Bunlardan biri de Collatz Problemi olarak bilinen matematiksel bir olgudur.

Collatz Problemi, başlangıçtaki herhangi bir pozitif tamsayının belirli bir kurala göre işlenerek sonunda 1’e ulaşılıp ulaşılamayacağını soran basit, ancak çözümü halen tam olarak bulunamamış bir problemidir. Bu problem, her ne kadar basit bir kurala dayanıyor olsa da, uzun vadede sistemli bir şekilde çalışabilirliği test etmek için kullanılabilir.

Erişilebilirlik açısından Collatz Problemi, bir hesaplama sürecinin ne kadar sürede sonuçlandığını ve sistemdeki herhangi bir arıza durumunda ne kadar hızlı bir şekilde geri dönülebildiğini görmek için kullanılabilir. Örneğin, bir bilgisayar programı bu problemi çözmek için tasarlanmışsa, erişilebilirlik sağlamak için programın kesintisiz çalışması ve gerekli kaynaklara erişebilmesi gereklidir.

Collatz Problemi, hesaplama sürecinde karşılaşılan herhangi bir aksaklığın veya erişim kısıtlamasının erişilebilirlik açısından ne kadar kritik olduğunu gösterir. Bu durum özellikle önümüzde bizi bekleyen gelecek için son derece önemlidir. Bir programın bu problemi çözmek için kullanılabilir olması, kullanıcıların istedikleri zaman ve koşullarda erişebilmeleri gerektiğini vurgular.

Erişilebilirlik, sadece matematiksel problemlerin çözümünde değil, aynı zamanda bilgi teknolojisi sistemlerinin tasarımı ve işleyişi açısından da önemlidir. Unutmayın ki #Toplum5.0 bilgi yoğun bir toplum olacaktır. Bir sistem ne kadar karmaşık olursa olsun, kullanıcılar için her zaman erişilebilir olmalıdır. Bu, sistemlerin kesintisiz çalışmasını ve gerektiğinde hızlı bir şekilde geri dönülmesini sağlamak için gerekli olan planlama, tasarım ve yedekleme stratejilerini gerektirir.

Erişilebilirlik kavramı, günümüzde internet hizmetleri, bulut bilişim altyapıları, mobil uygulamalar gibi birçok alanda karşımıza çıkar. Bu hizmetlerin kullanıcılar tarafından her zaman erişilebilir olması, iş sürekliliği ve müşteri memnuniyeti açısından kritik öneme sahiptir. Hava çok güneşliydi o yüzden buluta ulaşamadınız bahanesine sığınamazsınız. Dolayısıyla, bu sistemlerin tasarımında erişilebilirliğin göz önünde bulundurulması zorunludur.

Sonuç olarak, erişilebilirlik, bilişim sistemlerinin ve matematiksel problemlerin çözümünün ayrılmaz bir parçasıdır. Collatz Problemi gibi matematiksel sorunlar, erişilebilirlik kavramının önemini vurgulamak adına kullanılabilir. Bu tür problemler, sistemlerin ne kadar güvenilir olduğunu test etmek ve geliştirmek için değerli bir araç olabilir. Dolayısıyla, erişilebilirlik, bilgi teknolojisi ve matematik dünyasında önemli bir ilkedir ve sürekli olarak geliştirilmelidir.

Erişilebilirlik faktörü, bir sistem veya hizmetin kullanıcılar tarafından istendiği zaman erişilebilir olma derecesini ölçmek için kullanılan bir metriktir. Bu faktörü hesaplamak için genellikle sistemdeki kesintilerin süresi, toplam çalışma süresi ve sistemdeki kesintilerin sıklığı gibi parametreler dikkate alınır.

Bir sistem veya hizmetin erişilebilirlik faktörü, genellikle aşağıdaki formülle hesaplanır:

Erişebilirlik = ((Toplam Çalışma Süresi – Toplam Kesinti Süresi)/(Toplam Çalışma Süresi)) * % 100

Bu formülde, “Toplam Çalışma Süresi” sistem veya hizmetin kullanılabilir olduğu toplam süreyi temsil eder. “Toplam Kesinti Süresi” ise sistem veya hizmetin kullanıcılar için erişilemez olduğu veya kesintiye uğradığı süreyi ifade eder.

Örneğin, bir web sitesinin bir yıl boyunca toplam çalışma süresi 8760 saat (24 saatlik bir günün 365 günü) ve bu süre içinde toplamda 24 saatlik kesinti yaşadığını düşünelim. Bu durumda, erişilebilirlik faktörü aşağıdaki gibi hesaplanır:

Erişebilirlik = ((8760 – 24)/8760) * 100 = 99,73 %

Bu hesaplama sonucunda, web sitesinin erişilebilirlik faktörü yaklaşık olarak %99.73 olarak bulunur. Bu, kullanıcıların web sitesine ulaşma olasılığının yüksek olduğunu ve nadir kesinti yaşandığını gösterir.

Erişilebilirlik faktörü, bir sistem veya hizmetin ne kadar güvenilir olduğunu ve kullanıcıların istedikleri zaman erişebileceklerini gösteren önemli bir ölçüttür. Daha yüksek bir erişilebilirlik faktörü, daha güvenilir bir sistem veya hizmeti işaret ederken, düşük bir erişilebilirlik faktörü kesinti ve kullanıcı memnuniyetsizliği riskini artırabilir. Bu nedenle, sistemlerin ve hizmetlerin erişilebilirliğinin sürekli olarak izlenmesi, değerlendirilmesi ve iyileştirilmesi önemlidir.

Örneğin, bir tekstil fabrikasının üretim hattı üzerinde çalışan bir otomasyon sistemi ele alalım. Bu otomasyon sistemi, kumaş kesme, dikiş makinesi işlemleri ve paketleme gibi çeşitli işlemleri gerçekleştirir. Fabrikanın çalışma saatleri, haftada 7 gün, her gün 24 saat olarak kabul edelim.

Belirli bir dönemde, fabrikada toplamda 1 saatlik planlı bakım yapılmış ve beklenmedik bir elektrik kesintisi nedeniyle 2 saatlik bir kesinti yaşanmış olsun. Bu durumda, erişilebilirlik faktörünü hesaplayabiliriz.

Toplam Çalışma Süresi: 7 gün * 24 saat = 168 saat

Toplam Kesinti Süresi: 1 saat (Planlı bakım) + 2 Saat (elektrik kesintisi) = 3 saat (duruş süresi)

Erişilebilirlik Faktörü: Erişebilirlik Faktörü = ((168 – 3) / 168) * 100 = 98,21%

Bu hesaplamalar sonucunda, tekstil fabrikasının erişilebilirlik faktörünün yaklaşık %98.21 olduğunu görüyoruz. Bu da fabrikanın genellikle istendiği zaman çalışabilir durumda olduğunu ve kesintilerin oldukça az olduğunu gösterir diyebilirmiyiz? Burada farkındaysanız setup sürelerini normal çalışmanın içinde kabul ettik.

Tekstil sektöründe erişilebilirlik faktörü, üretim hatlarının sürekli olarak çalışabilir olmasını ve üretimin planlandığı şekilde ilerlemesini sağlamak için kritik bir öneme sahiptir. Bu tür hesaplamalar, üretim verimliliğini artırmak ve kesintileri minimize etmek için fabrikalar tarafından düzenli olarak yapılmalıdır.

Her yazımda özellikle farklı sektörlerden örnekler veriyorum. Çünkü Güvenilirlik her sektörün en büyük ihtiyacı. Bunun farkında olmayanlar ne yazık ki acı tecrübe yaşayacaklar.

Bizim bu noktada özellikle sağlık sektöründe erişebilirlik büyük önem taşımaktadır. İlaç sektörü, erişilebilirliğin hayati önem taşıdığı alanlardan biridir. Erişilebilirlik, hastaların yaşamsal öneme sahip ilaçlara ulaşımını sağlamak için kritik bir faktördür. Her hastanın, ihtiyacı olan tedaviye hızlı ve sorunsuz bir şekilde erişebilmesi, sağlık sektörünün temel amaçlarından biridir. Ancak, bu erişilebilirliği sağlamak için ilaç üreticileri, dağıtıcılar, sağlık kuruluşları ve yönetim organları arasında etkin bir işbirliği ve sürekli iyileştirme çabaları gerekmektedir. Çünkü erişilebilirlik sadece fiziksel olarak ilaca ulaşımı değil, aynı zamanda ekonomik olarak da ilaca erişimi içerir. Sonuç olarak, ilaç sektöründe erişilebilirliğin artırılması, hastaların yaşam kalitesini artırmak ve sağlık hizmetlerinin daha adil ve kapsayıcı olmasını sağlamak için hayati bir adımdır. Bu nedenle, ilaç sektöründe herkesin ortak amacı, herkesin ihtiyacı olan tedaviye kolayca erişebilmesini sağlayacak stratejileri geliştirmek ve uygulamaktır.

Devamı arıza türleri olarak gelecek. Sevgi ile kalın. İnsana Saygı onu sevmekle başlar.