Ekonomik Modelleme ve Finansal Sürdürülebilirlik
1. Giriş: İyileşme Sürekli Olmalıysa, Finansal Model de Sürekli Olmalı
Süreklilik Dediğimiz Şey, Finansal Olarak da Temellenmeli
Sürdürülebilir FMEA denildiğinde çoğu kişinin aklına çevreyle ilgili teknik bir çerçeve gelir. Oysa mesele yalnızca çevre ya da kalite değil; aynı zamanda bu yapının ekonomik olarak ayakta durabilmesi, gerektiğinde büyüyüp yaygınlaşabilmesidir. Özellikle geri dönüşümlü polyester elyaf gibi projelerde, yapılan yatırım sadece sanayiye değil—daha geniş düşünelim—şehirde yaşayan herkese dokunur: yaşam kalitesine, kamu hizmetlerine, hatta halk sağlığına kadar uzanan bir etki alanı yaratır.
Bu modül tam da bu noktada devreye giriyor: Ekonomik modeli nasıl kurgulamalı, yatırımın geri dönüşü nasıl hesaplanmalı ve en önemlisi, bu sistem uzun vadede kendi kendine nasıl yetebilmeli? Tüm bu soruların etrafında dönen çok katmanlı bir analiz sunuyor.
2. Modelin Temeli: Varsayımlar, Ama Gerçekçi Olanlardan
Öngörülen yıllık PET toplama kapasitesi 60 bin ton. Verimlilik oranıysa %78 civarında, yani bu da yaklaşık 46.800 ton dönüşmüş elyaf anlamına geliyor. Peki, bu elyaf ne kadar eder? Ortalama satış fiyatı 1,8 dolar/kg civarında hesaplanıyor (iç piyasa ve ihracat bazlı bir ortalama). Bu durumda, kabaca yıllık ciro 84 milyon dolar düzeyinde; net kâr ise, vergi öncesi olarak, 18 ila 20 milyon dolar arasında seyrediyor.
Bu noktada toplam yatırım maliyeti (üretim hattı dahil tüm altyapı) yaklaşık 80 milyon TL olarak belirlenmiş durumda. Amortisman süresinin dört yıl gibi bir sürede tamamlanması öngörülüyor—ki bu, sektör ortalamasına göre oldukça makul.
3. Finansal Göstergeler: Rakamlar Ne Diyor?
Modelin güçlü yanlarını anlamak için temel finansal göstergelere bakalım:
- EBITDA Marjı: %22 ila %25 arası
- Brüt Karlılık: %30
- Net Kâr Marjı: %20 ile %23 arasında
- Özkaynak Karlılığı (ROE): %28
- Aktif Karlılık (ROA): %19
Bu oranlar yalnızca yatırımın kârlı olduğunu değil; aynı zamanda sürdürülebilir bir ekonomik ekosistemin temellerinin atıldığını gösteriyor. Burada önemli olan şu: Bu yapılar, sadece yatırımcıyı değil; toplumu da sürdürülebilirliğin bir parçası haline getiriyor.
4. Kârı Paylaşmak: Sadece Etik Değil, Akıllıca da
Kâr etmek önemli—buna kimse itiraz etmez. Ama kazancın paylaşılabilir olması, bu süreci hem daha adil hem de daha uzun ömürlü kılar. Önerilen kazanç dağılımı şöyle şekillenmiş:
- Özel Sektör: Brüt kârın %70’i yatırımcı firmalara
- Belediye: %15’lik pay doğrudan altyapı yatırımlarına yönlendirilecek
- Toplum Fonu: %10’luk kısım halk sağlığı, eğitim ve sosyal hizmet projelerine ayrılacak
- Ar-Ge: %5 oranında bir havuz inovatif çözümlere kapı aralayacak
Bu oranlar sadece rakam değil; bir değerler sistemi öneriyor aslında.
5. Süreklilik İçin Ne Yapmalı?
Geleceğe dönük bir model kurarken, “sadece bugün”ü düşünmek yeterli değil. Uzun vadeli sürdürülebilirlik için bazı yapısal öneriler şöyle:
- Karbon Kredileri: Yılda 35.000 ton civarında karbon emisyonunun önlenmesi, önemli bir gelir kalemi haline gelebilir.
- Döviz Kazandıran Sözleşmeler: Avrupa tekstil devleriyle uzun vadeli anlaşmalar, sistemi kur dalgalanmalarından korur.
- Kamu-Özel İşbirliği: Belediyelerin altyapı projelerine doğrudan ortak olması öneriliyor.
- Fon Havuzu Yönetimi: Yatırımcılar, belediyeler ve sivil toplum kuruluşlarının birlikte yönettiği esnek fonlar düşünülebilir.
6. Etki Dediğimiz Şey, Sadece Sayılarla Ölçülmez
Bu tür projelerin ekonomik getirisi kadar, sosyo-ekonomik katkısı da önemli. Sayılarla ifade edersek:
- Belediyelere Katkı: Yılda yaklaşık 12 milyon TL
- Halk Sağlığı: 5 mobil sağlık birimi finanse edilecek
- Eğitim: Geri dönüşüm temalı 20 okul etkinliği desteklenecek
- İstihdam: 600 kişiye doğrudan, 1.500 kişiye dolaylı iş imkânı
Ama şunu da unutmamalı: Bu veriler, bir hikâyenin sadece nicel tarafı. Gerçek etki, insanların hayatına ne kadar dokunabildiğimizle ölçülür.
7. Sonuç Yerine: Kazanmak Güzeldir, Ama Paylaşarak Kazanmak Daha Güzeldir
Sürdürülebilirlik lafını çok duyduk, çok kullandık. Ama burada önerilen model, bu kelimeye yeni bir anlam yüklüyor. Sadece çevreyi ya da üretim verimliliğini değil; toplumsal adaleti, kamu yararını ve uzun vadeli mali sağlığı aynı anda gözetiyor.
Bu yaklaşım yatırımcıya sadece kâr değil, güvenli bir gelecek sunarken; yerel halka da altyapı, sağlık ve eğitim gibi temel hizmetlere erişim sunuyor. Yani kazanan sadece sermaye değil—şehir de, toplum da, gelecek de bu tabloda yerini alıyor.
Modül 7: Ölçümleme Sistemleri ve Performans Göstergeleri ile devam edecektir.
okandinc 