Bu konu oldukça önemli olduğu için tekrar ele almak ve sizler için değerlendirmek istedim.

Günümüz iş dünyası, hızla değişen ve belirsizliklerle dolu bir ortam olan VUCA (Volatility, Uncertainty, Complexity, Ambiguity) ile karşı karşıya. Bu ortamda, riskleri ve potansiyel hataları önceden belirlemek, işletmelerin sürdürülebilir başarısı için kritik bir öneme sahiptir. Bu bağlamda, FMEA (Failure Mode and Effect Analysis) olarak bilinen Hata Türleri ve Etkileri Analizi, stratejik öngörü ve risk yönetimi açısından önemli bir araçtır.

FMEA Nedir ve Nasıl Uygulanır?

FMEA, potansiyel problemlere karşı önlem almak için kullanılan sistematik bir risk analiz tekniğidir. Bu yöntem, hata biçimlerinin ve etkilerinin analiz edilmesini kapsar ve olası problemlerin önceden belirlenerek çözülmesini sağlar. İlk olarak 1963 yılında NASA tarafından geliştirilmiş ve 1977’de otomotiv sektörüne uyarlanmıştır. 1996 yılında ise ISO 9000 standartlarına dahil edilmiştir.

FMEA Süreci

Fonksiyonların Belirlenmesi: Sistem veya sürecin ana fonksiyonları tanımlanır ve çalışma burada başlar.

Hata Türlerinin Belirlenmesi: Hangi hata türlerinin meydana gelebileceği belirlenir. Tecrübeye ihtiyaç duyduğumuz bir noktadır. Bugün gelişen teknoloji ile işimiz biraz daha kolay.

Hata Türlerinin Etkilerinin Belirlenmesi: Bu hataların sistem veya süreç üzerindeki olası etkileri analiz edilir.

Şiddetin Saptanması: Hataların ciddiyeti değerlendirilir.

Olası Nedenlerin Gözden Geçirilmesi ve Temel Nedenin Belirlenmesi: Hataların nedenleri araştırılır ve kök nedenler belirlenir.

Sıklığın Saptanması: Hataların meydana gelme olasılığı değerlendirilir.

Süreç Kontrollerinin Belirlenmesi: Mevcut kontrol mekanizmaları incelenir.

Saptanabilirliğin Belirlenmesi: Hataların tespit edilebilirliği değerlendirilir.

Risk Öncelik Göstergesi (RÖS) ve Risk Tahmini: Hataların önceliği ve risk düzeyi hesaplanır.

Risk Azaltıcı Önlemlerin Alınması: Hataları önlemek veya etkilerini azaltmak için önlemler planlanır ve uygulanır.

Temel Hata Türleri

1. Sabit Hata: Her ölçümde aynı şekilde tekrarlanan hata.
2. Sistematik Hata: Belirli bir oranda ve belirli bir kaynaktan gelen hata.
3. Tesadüfi Hata: Kaynağı belli olmayan ve öngörülemeyen hata.

FMEA Çeşitleri

1. Design FMEA (DFMEA): Tasarım sürecinde olası hataların ve etkilerinin analizidir.
2. Process FMEA (PFMEA): Üretim sürecindeki zayıflıkların ve hata türlerinin analizidir.
3. After Sales FMEA: Satış sonrası hizmetlerde meydana gelebilecek hataların analizidir.
4. System FMEA (SFMEA): Sistem fonksiyonları arasındaki potansiyel hata türlerini analiz eder.
5. Financial FMEA (SFMEA): Bugün geliştirilmesi gereken, öncelik verilmesi gereken hata analiz türüdür. Geliştirmemde katkıda bulunacak herkesin desteğine açığım.

Yeni Uygulama ve Gelişmeler : İhtiyaçlar karşısında yeni uygulamalar ortaya çıkmıştır. Açık kapatma değil geliştirmedir. Parantez içindeki referansları ziyaret ederek detaylı bilgi edinebilirsiniz.

Yeni AIAG & VDA Kılavuzları:

• AIAG ve VDA, birleşik bir FMEA kılavuzu yayınlamıştır. Bu kılavuz, özellikle “FMEA for Monitoring and System Response (FMEA-MSR)” gibi yeni yöntemler sunarak tedarikçilerin ürün geliştirme ve üretim süreçlerinde hataları tahmin edip önlemelerine yardımcı olmaktadır​ (ComplainceXL)​​ (Capvidia Home Page)​.

Aksiyon Önceliği (AP) Sistemi:

• Geleneksel Risk Öncelik Numarası (RPN) yerine, aksiyon önceliği (AP) sistemi kullanılmaktadır. AP sistemi, karar alma süreçlerini daha basit ve etkili hale getiren bir sistemdir. Bu sistem, yüksek, orta ve düşük öncelikli aksiyonları belirler ve bu aksiyonların gerektirdiği eylemleri tanımlar​ (ComplainceXL)​​ (Antaris Consulting)​.

Sürekli İyileştirme ve Üretim Ölçeklendirme:

• FMEA, sürekli iyileştirme programlarının bir parçası olarak kalite ve performansı artırmak için kullanılmaktadır. Üretimi ölçeklendirmeden önce, FMEA, yüksek hacimde hatasız ürün üretebilme kapasitesini sağlamaya yardımcı olur​ (Capvidia Home Page)​.

IS EN IEC 60812:2018 Standartları:

• Güncellenen IS EN IEC 60812 standardı, FMEA’nın uygulanmasını, dokümantasyonunu ve sürdürülmesini kapsar. Bu standart, FMEA’nın nasıl uyarlanacağını ve alternatif RPN hesaplama yöntemlerini tanımlar​ (Antaris Consulting)​.

FMEA ve VUCA Ortamı

VUCA ortamı, değişkenlik, belirsizlik, karmaşıklık ve muğlaklık gibi unsurların birleşimini ifade eder. FMEA, bu tür dinamik ve öngörülemez ortamlarda stratejik öngörü yapmaya yardımcı olur.

Değişkenlik (Volatility) Karşısında Dayanıklılık:

• FMEA, süreçlerdeki potansiyel hataları ve bu hataların etkilerini belirleyerek, değişken koşullara karşı daha dayanıklı olmayı sağlar​ (ComplainceXL)​.

Belirsizlik (Uncertainty) İçinde Öngörü Yapma:

• FMEA, belirsiz durumlarda bile olası hata türlerini ve etkilerini değerlendirir, böylece daha sağlam kararlar alınabilir​ (Capvidia Home Page)​.
• Tehlike öngörü çalışmaları bu konuda sizlerin en büyük destekçiniz olacaktır.

Karmaşıklığı (Complexity) Yönetme:

• FMEA, karmaşık sistemlerdeki potansiyel hata modlarını analiz eder ve yönetilebilir hale getirir. Yeni aksiyon önceliği sistemi, karmaşıklığı azaltarak stratejik kararların daha etkin alınmasını sağlar​ (Antaris Consulting)​.

Muğlaklık (Ambiguity) İçinde Netlik Sağlama:

• FMEA, belirsiz ve muğlak durumlarda bile süreçlerin daha net anlaşılmasını sağlar. Güncellenen standartlar, belirsiz durumların yönetiminde rehberlik eder​ (Antaris Consulting)​.

Stratejik Öngörü ve FMEA

VUCA ortamında stratejik öngörü, gelecekteki olası senaryoları tahmin ederek uygun stratejiler geliştirmeyi içerir. FMEA, bu süreçte kritik bir rol oynar:

1. Proaktif Risk Yönetimi:
   • FMEA, olası hata ve riskleri önceden belirleyerek proaktif bir risk yönetimi sağlar.
2. Stratejik Karar Destek Mekanizması:
   • FMEA, stratejik karar alma süreçlerine sağlam bir temel oluşturur.
3. Sürekli İyileştirme:
   • FMEA, sürekli iyileştirme döngüsünün bir parçası olarak kullanıldığında, değişen koşullara hızlı adaptasyonu sağlar.

Yukarıda saydığım bu üç madde, önümüzde yazacağım 3 yazının da ana başlığı olacaktır. Özellikle Financial FMEA çalışmasının ve geliştirilmesinin temelini oluşturacaklardır. Para söz konusu olduğunda FMEA, özellikle VUCA ortamında stratejik öngörü yaparken organizasyonlara önemli avantajlar sağlar. Değişkenlik, belirsizlik, karmaşıklık ve muğlaklık gibi unsurlarla başa çıkmada sistematik bir yaklaşım sunar. Bu yöntem, organizasyonların geleceğe daha güvenle bakmasını ve dinamik iş ortamlarında başarılarını ve kazançlarını sürdürmelerini destekler.