Forensic Engineering Gerçekte Ne Demektir?
Forensic Engineering, bugün kamuoyunda sıkça “adli mühendislik” olarak yanlış bir şekilde anılır. Gerçekte çok daha kapsamlı bir disiplindir. Temel amacı, bir yapının, bir makinenin veya bir sistemin neden arızalandığını bilimsel mühendislik prensipleriyle analiz etmektir. Ancak, bu sadece “olay sonrası inceleme” değildir. Aynı zamanda “olay öncesi önleme” çalışmasını da kapsar.

Forensic Engineering, Toyota’nın Yalın Üretim sisteminde geliştirilen Toplam Üretken Bakım (TPM) anlayışıyla birebir örtüşür. TPM, yalnızca arıza giderimi değil, arıza önleme, kestirimci bakım ve kök neden analizi üzerine kuruludur. Forensic Engineering de aynı felsefeyi benimser: Sorunların semptomlarıyla değil, kök nedenleriyle ilgilenir.
Neden “Adli Mühendislik” Tanımı Yanlış?
“Forensic” terimi Latince “forum” kelimesinden gelir; halka açık analiz ve tartışma anlamı taşır. Sadece suçla değil, üst düzey teknik analiz ve objektif raporlama ile ilgilidir. Şu anda “adli” olarak çevirilmesi, Forensic Engineering disiplininin yalnızca suç soruşturmalarına hizmet ettiği yanılgısına neden olmaktadır. Bu ise, mühendislik, endüstri ve bilim alanlarında ciddi bir kavramsal sapmaya yol açar.
Forensic Engineering ve TPM: Ortak Zemin
TPM’nin sekiz temel sütunu vardır:

• Otonom Bakım
• Planlı Bakım
• Kök Neden Analizi
• Ekipman Verimliliği Artırımı
• Kalite Bakımı
• İlk Tasarımda Hata Önleme
• Eğitim ve Yetkinlik Arttırma
• Ofis ve Destek Faaliyetlerinde TPM Uygulamaları

Forensic Engineering, bu sütunların hepsiyle doğrudan bağlantılıdır. Makine arızalarının, yapısal çökümelerin ve sistem hatalarının kök neden analizi, sadece çökme sonrası değil, çökmeyi önceden tahmin ve önleme stratejisi geliştirme anlamına da gelir.
Mühendislikte Kök Neden Analizi ve Sürekli İyileştirme
Forensic Engineering uzmanları, bir arıza olduğunda sıradan bir onarım yapmazlar. Her olay, öğrenilecek bir fırsat olarak ele alınır. “5 Neden” analizi, “Balık Kılçığı Diyagramları” gibi TPM teknikleriyle olayların kök nedenleri sistematik olarak araştırılır. Elde edilen bilgiler, gelecekte benzer problemlerin yaşanmaması için tasarım ve operasyonel iyileştirmelere yön verir.
Forensic Engineering İle Sanayi 4.0 Arasındaki Bağlantı
Sanayi 4.0 döneminde sensör verileri, yapay zeka tabanlı tahmin modelleri ve kestirimci bakım sistemleri öne çıkıyor. Ancak bu teknolojilerin başarısı, hala doğru bir forensic engineering altyapısına bağlı. Teknoloji, veriyi sunar; forensic engineering ise veriyi anlamlı bilgiye çevirir.
Forensic Engineering Bir “Adli” Değil, “Önleyici ve İyileştirici” Bilimdir
Forensic Engineering, yalnızca suç analizine hizmet eden bir alan değildir. Üretim ve tasarım süreçlerinde kalitenin, güvenliğin ve sürekliliğin garantörüdür. Toyota’nın TPM felsefesiyle temelde aynı bakış açısını taşır: Arızayı beklemek yerine, onu önceden görüp ortadan kaldırmak.

Yanlış terimler, bilimsel anlaşıyı karartır. Doğru anlaşılması gereken şey şudur: Forensic Engineering, modern endüstrinin, havacılığın, uzay teknolojisinin ve savunmanın temel taşlarından biridir.